Ngay đối với các nhà nghiên cứu, rất nhiều các phát minh, sáng chế của
họ ra đời cũng bằng phương pháp thử và sai. Cho đến nay, Edison vẫn là
người có nhiều sáng chế nhất: 1.093 patent và được mệnh danh là người có
thể sáng chế ra mọi thứ. Nhà sáng chế Nikola Tesla có một thời gian cùng
làm việc với Edison, kể lại: "Nếu như Edison cần phải tìm cái kim rơi xuống
đống rơm, ông sẽ không mất thời gian để xác định xem khả năng lớn nhất
cái kim có thể nằm ở đâu. Không chậm trễ, với sự siêng năng, vội vã của
con ong, ông lần lượt xem xét từng cọng rơm một cho tới khi tìm thấy cái
kim thì thôi. Cách làm việc của ông rất kém hiệu quả: Ông có thể bỏ ra rất
nhiều thời gian và sức lực mà không thu được gì, nếu không phải là sự tình
cờ may mắn giúp ông ta". Khi Edison có ý định làm đèn phát sáng nhờ sự
đốt nóng, ông đã thực hiện hơn 9.000 thí nghiệm và câu nói cửa miệng của
ông là: "Tôi sẽ thử mọi thứ, kể cả miếng phó mát Limburger". Để sáng chế
ra ắc-quy kiềm, Edison đã phải làm tới 50.000 thí nghiệm, chưa kể tới
những phương án trong đầu ông kiểu "Nếu ta thử làm thế này thì sao?" Ông
cũng công nhận, trung bình một sáng chế lớn của ông phải làm mất bảy
năm. Không phải ngẫu nhiên, chính Edison giải thích: "Trong các công trình
của tôi 99% là mồ hôi và chỉ 1% là cảm hứng". Tuy nhiên, Edison không
làm việc một mình mà tập thể lớn đến ngàn người thực hiện việc thử theo sự
phân công của ông.
G.S. Altshuller có nêu nhiều minh họa về phương pháp thử và sai, ví dụ, ở
Liên Xô, có lần đã thực hiện một thí nghiệm độc đáo. Người ta tập trung
khoảng 60 nhà sáng chế thuộc các ngành nghề khác nhau và đề nghị họ cùng
giải một bài toán. Kết quả: Không ai giải được. Nhưng điều thú vị là ở chỗ
xem họ giải như thế nào? Thì ra họ cũng đi tìm lời giải một cách mò mẫm,
thử lần lượt hết phương án này đến phương án khác không định hướng.
Bạn đọc thử tưởng tượng sân bay với lịch bay 150 chuyến một ngày.
Hành khách đã yên vị trên các ghế ngồi, bảng điện bật sáng dòng chữ
"Không hút thuốc! Đề nghị quý khách cài dây an toàn!" Nhưng trong 100
chuyến bay, các cô tiếp viên hàng không duyên dáng, lịch sự thông báo:
"Thành thật xin lỗi quý khách, rất tiếc, chuyến bay phải bãi bỏ do trục trặc
