ra trước mặt. Nếu bạn trau dồi được tất cả các đức tính đó ở trong trường,
trong công tác thì bạn sẽ có những "vận may", sẽ có được niềm vui sướng
trước những thành công trong sáng tạo và sự kính trọng sâu sắc". Lời
khuyên này trên thực tế không khác lời khuyên: "Hãy ở hiền đi rồi sẽ gặp
lành" hoặc "Cần cù dùng số lượng bù cho khả năng" chứ không trang bị cho
người đọc các phương pháp, các kỹ năng cụ thể giúp nâng cao năng suất và
hiệu quả quá trình sáng tạo và đổi mới.
Có một điều may mắn: Lời giải các bài toán sau khi đã tìm ra bằng
phương pháp thử và sai, được công bố, lưu trữ, phổ biến, đưa vào chương
trình dạy trong các nhà trường để những người khác và các thế hệ sau sử
dụng ngay, không phải đi giải lại chúng bằng phương pháp thử và sai. Đây là
thuận lợi của người đi sau, nếu biết kế thừa (xem giai đoạn C: Tìm thông tin
giải bài toán, mục 1.2. Một số khái niệm cơ bản và các ý nghĩa của chúng).
Rất tiếc, có những bài toán là những bài toán mà các nước đi trước đã gặp,
đã giải, thay vì kế thừa, nhiều người có trách nhiệm ở nước ta đi giải lại một
cách mò mẫm thử và sai. Ví dụ các bài toán về quy hoạch, kẹt xe, ô nhiễm
môi trường, xử lý chất thải, các sinh vật lạ nhập từ nước ngoài…
2.3. Các ưu và nhược điểm của phương pháp thử
và sai
Các bài toán thực tế thường có nhiều lời giải. Ví dụ, nhà, xe, đèn, bút,
dao, đồ ăn, thức uống… rất đa dạng chứ không phải chỉ có một loại. Do vậy,
một bài toán thường có nhiều phép thử, đồng thời có nhiều lời giải. Loại bài
toán có một và chỉ một lời giải mà thôi là rất hiếm. Tương tự như vậy, tình
huống chỉ có một lối thoát cũng rất hiếm. Riêng ý này đã giúp chúng ta lạc
quan khi phải đối mặt với các khó khăn trong cuộc sống.
Ta lập tỷ số giữa "tổng số các phép thử có thể có của bài toán cho trước"
và "tổng số các lời giải có thể có của nó" và gọi là α. Tỷ số α cho biết, trung
bình α phép thử thì có một lời giải. Ví dụ α = 3 có nghĩa, trung bình cứ ba
