theo nghĩa rộng nhất), cũng gặp nhiều vấn đề và chúng giải quyết bằng cách
thay đổi các tập tính, hành vi hoặc/và đột biến về gien, tức là thực hiện các
phép thử khác đi so với quá khứ. Chọn lọc tự nhiên (cũng hiểu theo nghĩa
rộng nhất) đào thải các phép thử sai, giữ lại các phép thử đúng là lời giải và
chỉ có những sinh vật giải quyết được các vấn đề của mình mới sống sót,
tiến hóa và phát triển đến nay.
2.3.2. Các nhược điểm của phương pháp thử và sai
1) Lãng phí lớn
Hình 3 mô tả phương pháp thử và sai, cho thấy một nhược điểm đập ngay
vào mắt: Số phép thử sai nhiều nên lãng phí lớn về thời gian, sức lực, trí lực,
phương tiện vật chất, tài nguyên, tiền bạc và có khi cả số phận, sinh mạng
các cá thể, giống loài. Theo ước đoán, trên Trái Đất đã từng xuất hiện hai tỷ
loài nhưng chỉ có hai triệu trong số đó còn tồn tại đến ngày nay và tốc độ
tiến hóa diễn ra rất chậm. Không phải ngẫu nhiên, có những nhà nghiên cứu
đã thốt lên: "Để có được sự tiến hóa, phát triển bằng phương pháp thử và
sai, cái giá phải trả lớn hơn nhiều lần tổng thiệt hại do thiên tai như bão,
lụt, hạn hán, động đất, vòi rồng… gây ra trên Trái Đất này". Phải chăng
sáng tạo theo phương pháp thử và sai là kiểu sáng tạo "có được cái mới, ích
lợi nhờ sự hỗn độn" (Chaos), hoặc "cấu trúc tự tổ chức nảy sinh từ sự hỗn
độn".
Cũng vì sau nhiều lần thử và sai mới có lời giải, chỉ những cá thể, giống
loài nào có khả năng thử với số lượng lớn và đa dạng mới thích nghi với sự
thay đổi và được chọn lọc tự nhiên giữ lại. Để chắc chắn thụ thai, trong một
mililít tinh dịch của người đàn ông phải có khoảng ba trăm triệu tinh trùng
trở lên. Ít hơn số lượng này, bài toán có nguy cơ không có lời giải. Tương tự
như vậy, để không bị mất giống, các giống loài còn sống đến bây giờ đều
phải có khả năng đẻ rất nhiều con trong một cuộc đời và mỗi đứa con là một
phiên bản độc đáo, không lặp lại.
Khả năng thử lớn và đa dạng của loài người, ngoài những cách như các
sinh vật khác: biến dị, đẻ nhiều con, thay đổi hành vi… còn dựa trên tư duy
sáng tạo, sáng chế ra và sử dụng các công cụ lao động ngày càng nhiều,
