càng đa dạng, càng hoàn thiện. Có lẽ, do tiềm năng thử rất lớn và đa dạng,
do nhu cầu phải thể hiện tiềm năng đó ra, con người nói riêng và loài người
nói chung yêu tự do, chán ghét những gì lặp đi, lặp lại và đơn điệu. Nói cách
khác, bản chất con người – kết quả tiến hóa của tự nhiên – là sáng tạo. M.M.
Prixvin có nhận xét rất sâu sắc: "Nếu quá trình lao động được tự do, nó sẽ
kết thúc bằng sáng tạo". A.N. Tôlxtôi kêu gọi: "Trong con người vốn có
những nguồn sáng tạo vô tận, nếu khác đi thì đã không thành người. Cần
giải phóng và khơi thông chúng". Masatoshi Yoshimura còn gay gắt hơn:
"Việc không sử dụng được kho báu có trong mỗi người – sự sáng tạo, dù do
vô tình không biết, dửng dưng hay cố tình giễu cợt, không chỉ là sự lãng phí:
Đó là tự phản bội chính mình". A. Toynbee cũng có ý kiến tương tự: "Tạo
điều kiện thuận lợi cho tiềm năng sáng tạo là vấn đề sống còn của mỗi xã
hội".
2) Tính ì tâm lý cản trở sáng tạo
Các phép thử đưa ra thường dựa trên kinh nghiệm có từ trước, nằm trong
trí nhớ của người giải, đó là tác hại của tính ì tâm lý. Nó kéo suy nghĩ của
người giải về phía quen thuộc đã biết (xem mũi tên đậm: véctơ ì tâm lý trên
Hình 3), do vậy, cản trở người giải đưa ra các phép thử mới, có thể dẫn đến
lời giải. Trên Hình 3, các phép thử không vẽ dàn đều về tất cả các hướng mà
phần lớn tập trung quanh mũi tên đậm, phản ánh nhược điểm vừa nêu.
Lối suy nghĩ và hành động "kinh nghiệm chủ nghĩa" không cho phép
người giải định hướng một cách khách quan về phía lời giải. Chỉ sau nhiều
lần thử sai, phải trả giá, người giải mới từ bỏ "kinh nghiệm" và thử khác đi
cho đến lúc "vận may" (phép thử đưa đến lời giải) xuất hiện.
Cũng do tính ì tâm lý, nhiều khi người giải không liệt kê được hết các
phép thử có thể có của bài toán cho trước một cách khách quan. Nhiều bài
toán không giải được không phải vì người giải thiếu kiến thức hoặc điều
kiện mà vì không thắng được tính ì tâm lý của chính mình.
3) Năng suất phát ý tưởng thấp
