như vậy, bạn cần hỏi lại những nơi cung cấp thông tin để xác định được
đúng nghĩa cần hiểu. Nếu bạn không làm điều đó, các vấn đề không đáng
nảy sinh có thể nảy sinh trong tương lai.
Ví dụ, bài toán sau: “Hai người cùng đi đến một bến đò. Bến đò này chỉ
có một chiếc thuyền chở được một người mà thôi. Hai bờ sông đều vắng vẻ,
không có bóng người qua lại. Trên sông cũng không có thuyền bè nào khác.
Hỏi hai người làm cách nào để có thể qua sông bằng thuyền được?”
Người viết đề nghị bạn hãy dành thời gian xứng đáng cho giai đoạn tiếp
thu thông tin – hiểu bài toán, đừng vội chuyển sang giai đoạn tiếp theo. Câu
đầu tiên “Hai người cùng đi đến một bến đò”, bạn thấy có những khả năng
nào? Thứ nhất, “người” có thể là đàn ông, đàn bà, trẻ em, thanh niên, phụ
lão... Thứ hai, “bến đò” có thể chỉ tính bến của một bờ sông hay cả hai bờ
sông. Thứ ba, nếu vậy “hai người cùng đi đến một bến đò” có thể là hai
người đến cùng một bến của một bờ sông, có thể đến hai bến của hai bờ
sông. Nếu người viết đi tiếp lời phát biểu bài toán, tình hình còn phức tạp
hơn nữa. Điều này có thể hiểu được vì đây là bài toán có trong đời thường,
chứ không phải bài toán của những khoa học chính xác, ở đó có định nghĩa
rõ ràng và ngữ pháp chặt chẽ, giúp tránh hiểu đa nghĩa.
Nói chung, loại tư duy dẫn đến việc “thấy” nhiều khả năng có thể có,
được các nhà tâm lý gọi là tư duy phân kỳ (Divergent Thinking).
4. Mức hiểu giá trị:
Ở mức hiểu nghĩa, người tiếp thu thông tin cần phát hiện, về mặt nguyên
tắc, tất cả các khả năng có thể có của thông tin. Tiếp theo, người đó dùng
những nghĩa này vào bài toán đang giải xem chúng đem lại những giá trị gì:
Nghĩa nào không giúp, nghĩa nào, ở mức độ nào, giúp mình giải bài toán để
cuối cùng quyết định được lời giải đạt yêu cầu nhất.
Ví dụ, bài toán sau: “Liệu có tồn tại hai số mà tổng của chúng bằng 10,
tích của chúng bằng 40?”.
Trước hết, người viết lưu ý bạn đọc, bài toán nói trên lấy từ toán học, là
khoa học chính xác. Do vậy, bạn khá yên tâm về mức định nghĩa, ngữ pháp
