Tiếp theo giai đoạn xử lý thông tin là giai đoạn phát ý tưởng tìm lời giải
bài toán, xem các Hình 43 và Hình 44. Theo phương pháp thử và sai
(xem mục 2.2. Phương pháp thử và sai ở quyển một), ý tưởng là lời
giải bài toán chỉ xuất hiện sau khi người giải đã có một số lần thử sai.
Bài toán càng khó, số lần thử sai càng lớn. Ngay cả trường hợp giải
xong bài toán, người giải, nhiều khi, không lý giải được một cách
lôgích vì sao ý tưởng dẫn đến lời giải nảy sinh trong đầu mình. Họ
thường trả lời, đại loại như, nghĩ mãi, nghĩ mãi thì nó bật ra; tự nhiên
nó lóe lên trong đầu; do sự may mắn; do linh tính...
Trong phần còn lại của Chương 6 này, người viết sẽ tập trung bàn về
những hiện tượng tâm lý ảnh hưởng đến quá trình phát các ý tưởng sáng tạo.
Trên thực tế, những hiện tượng tâm lý sẽ trình bày không chỉ xuất hiện ở
giai đoạn phát ý tưởng mà còn xuất hiện và ảnh hưởng ở cả các giai đoạn
khác của quá trình tư duy. Do vậy, liên quan đến các hiện tượng tâm lý, bạn
đọc không nên giữ quan niệm đòi hỏi chính xác, rạch ròi như đối với các
định lý toán học. Ngoài ra, tâm lý học chưa phải là khoa học chính xác để
thỏa mãn các nhu cầu cao của chúng ta về nhận thức chính mình.
6.4.5. Tính nhạy bén của tư duy
Từ nhỏ đến nay, chúng ta từng nghe nhiều câu chuyện kể về sự ra đời các
phát minh, sáng chế, kiểu như:
Archimedes đi tắm, nhờ ngâm mình trong bồn nước, phát hiện ra định
luật về lực đẩy của nước lên vật thể choán chỗ trong nó.
Newton đi dạo trong vườn, nhờ nhìn thấy quả táo rơi xuống đất (hoặc
chính quả táo rớt xuống đầu Newton – theo giả thiết khác), đã phát
minh định luật vạn vật hấp dẫn.
Kekule, lúc đó đang trên xe buýt ở London, suy nghĩ về công thức cấu
trúc của benzen C6H6. Tình cờ nhìn qua cửa sổ, ông thấy một cái lồng
lớn, trong đó, có năm con khỉ đang đùa giỡn. Bỗng có một tích tắc,
