Theo P.V. Ximonov, các nhu cầu cơ bản của con người có thể tập hợp và
phân thành ba nhóm:
1. Các nhu cầu sinh học: Ăn, uống, ngủ, giữ thân nhiệt (vì người là động
vật máu nóng), bảo vệ khỏi những tác động có hại của môi trường (hiểu theo
nghĩa rộng, bao gồm cả những người xung quanh, tự nhiên, xã hội), tiết
kiệm sức lực, duy trì nòi giống... Đấy là những nhu cầu để cá nhân tồn tại và
phát triển như một cá thể, một giống loài sinh học trong thế giới tự nhiên.
2. Các nhu cầu xã hội: Nhu cầu thuộc về một cộng đồng (nhóm, tầng
lớp...) xã hội nào đó và giữ một vị trí nhất định (không phải là thấp nhất và
chưa chắc là cao nhất) trong cộng đồng đó. Nhu cầu được những người xung
quanh chú ý, quan tâm, kính trọng và yêu mến... Đấy là những nhu cầu để cá
nhân tồn tại và phát triển trong xã hội.
Các nhu cầu xã hội của cá nhân chia thành hai loại: 1) Các nhu cầu “cho
mình” mà cá nhân nhận biết như các quyền lợi của mình; 2) Các nhu cầu
“cho những người khác”, được cá nhân nhận biết như là nghĩa vụ. Điều này
dễ hiểu vì, để thuộc về và giữ một vị trí nhất định trong một cộng đồng xã
hội nào đó (có được những quyền lợi nào đó), cá nhân phải có những đóng
góp cho cộng đồng. Tương tự như vậy, để có được sự quan tâm, kính trọng,
yêu mến từ những người khác, cá nhân phải có những hành động thỏa mãn
nhu cầu của những người khác. Không phải ngẫu nhiên, kinh nghiệm lịch sử
của nhân loại cho thấy, người hạnh phúc nhất là người mang hạnh phúc cho
nhiều người nhất. Trong sự thống nhất, các nhu cầu “cho mình” làm nảy
sinh lòng tự trọng, tự chủ trong tư duy, phán xét, đánh giá một cách độc lập.
Các nhu cầu “cho những người khác” làm cho con người trở nên nhân hậu,
có khả năng đồng cảm và cộng tác với những người khác.
3. Các nhu cầu lý tưởng (nhận thức): Nhận thức (biết, hiểu, giải thích, dự
đoán về...) thế giới xung quanh (những người khác, tự nhiên, xã hội) và
chính bản thân mình. Loại nhu cầu này thể hiện thành nhu cầu trả lời các câu
hỏi cụ thể nảy sinh trong đầu của cá nhân như ai? cái gì? tại sao? để làm gì?
ở đâu? xảy ra như thế nào? sẽ xảy ra chuyện gì?... Trong ý nghĩa này, có
người định nghĩa: “Con người là động vật tò mò nhất thế giới”. Đấy là các
