đầu quá trình. Bohr, lúc này có uy tín rất lớn, thiên về ý tưởng giải thích hiện
tượng nói trên là do định luật bảo toàn năng lượng không còn đúng nữa
trong thế giới vi mô. Ông cho rằng, định luật bảo toàn năng lượng phải hiểu
theo nghĩa xác suất–thống kê. Điều này có nghĩa, năng lượng không bảo
toàn cho một lần phát hay hấp thụ lượng tử mà bảo toàn cho số lớn các lần.
Trong bức thư với giọng đùa cợt đề ngày 6 tháng 12 năm 1930 gởi các
nhà vật lý Gưttingen, nơi sẽ diễn ra hội nghị về phóng xạ mà Pauli không
tham dự được, Pauli đưa ra cách giải thích khác với Bohr. Theo Pauli, sự
thiếu hụt năng lượng là do trong phản ứng phân rã–β sinh ra một loại hạt
mới, nhẹ cỡ điện tử, trung hòa về điện nên các thiết bị thí nghiệm không bắt
được. Năng lượng của các hạt sinh ra vừa bằng năng lượng thiếu hụt.
Khi đưa ra giả thiết về loại hạt mới, chính Pauli cũng rất lo lắng. Sau khi
gởi thư đi, ông nói với một đồng nghiệp của mình ở Zurich: “Hôm nay tôi
đã làm một việc kinh khủng mà nhà vật lý lý thuyết không khi nào được làm.
Đấy là, tôi đưa ra giả thiết, mà giả thiết đó sẽ không bao giờ có thể kiểm tra
được bằng thực nghiệm”.
Trong lần đi Roma tham dự hội nghị vật lý hạt nhân, Pauli kể cho E.
Fermi (1901 – 1954) nghe về các ý tưởng của mình và nhận được sự ủng hộ.
Tuy nhiên, cả hai cùng thống nhất chưa báo cáo chính thức trong hội nghị
mà chỉ thảo luận ngoài hành lang.
Vào thời kỳ đó, việc đưa ra các loại hạt mới là điều hết sức hiếm trong vật
lý và người chống Pauli mạnh mẽ nhất lại chính là Bohr. Đến nỗi, người ta
kể rằng, trong các hội nghị vật lý, nhác thấy bóng Bohr là Pauli tìm cách
tránh mặt.
Sau này, E. Fermi đặt tên hạt mới của Pauli là neutrino (hạt neutron nhỏ)
để phân biệt với neutron – hạt trung hòa, được J. Chadwik (1891 – 1974) tìm
ra năm 1932.
Neutrino được quan sát trực tiếp bằng thực nghiệm vào những năm 1953
– 1956. Ngày nay, vật lý neutrino chiếm vị trí vững chắc trong vật lý các hạt
cơ bản. Các ngành vật lý thiên văn neutrino và thiên văn học neutrino được
