Chưa kể, các cá nhân khác nhau lại có các tri thức khác nhau. Từ đây dẫn
đến những trường hợp: Cá nhân này dùng đối tượng cho trước khác đi
nhưng vẫn nằm trong phạm vi áp dụng của nó, thu được ích lợi; cá nhân
khác dùng ra ngoài mà không biết – phải trả giá. Đây cũng là điều mà giáo
dục, đào tạo (hiểu theo nghĩa rộng) phải tính đến trong việc truyền thụ kiến
thức nhân loại đến từng cá nhân. Sáng tạo và đổi mới giúp mở rộng, cụ thể
hóa, chính xác hóa phạm vi áp dụng của đối tượng cho trước, ở mức độ cá
nhân, cũng như ở mức độ nhân loại.
Phạm vi áp dụng có thể phân thành nhiều loại. Ở đây, người viết nhấn
mạnh hai loại: Phạm vi áp dụng khách quan và phạm vi áp dụng chủ quan.
Phạm vi áp dụng khách quan xác định bởi các quy luật khách quan, không
phụ thuộc vào ý muốn chủ quan của con người. Phạm vi áp dụng chủ quan
có phần do con người quy định, quy ước, thể hiện dưới dạng như pháp luật,
quy tắc, truyền thống, phong tục, tập quán... Loại phạm vi áp dụng chủ quan
có thể thay đổi từ quốc gia này sang quốc gia khác, từ dân tộc này sang dân
tộc khác, từ vùng này sang vùng khác, từ văn hóa này sang văn hóa khác,
thậm chí, từ gia đình này sang gia đình khác. Ví dụ, hoạt động mại dâm ở
nơi này là trong phạm vi áp dụng, ở nơi khác là ngoài phạm vi áp dụng. Con
cái tranh luận với cha mẹ ở gia đình này là trong phạm vi áp dụng, ở gia
đình khác là ngoài phạm vi áp dụng...
Trong các nguyên nhân dẫn đến việc cá nhân dùng đối tượng cho trước
ra ngoài phạm vi áp dụng của nó, có nguyên nhân rất quan trọng là loại
trí nhớ đưa ra các phép thử khác đi so với các phép thử đã có, được
chọn lọc tự nhiên giữ lại (xem mục nhỏ 6.5.1. Tính ì tâm lý: Các nhận
xét chung). Loại tính ì tâm lý do trí nhớ, dẫn đến dùng đối tượng ra
ngoài phạm vi áp dụng của nó, còn gọi tắt là tính ì tâm lý “thừa”.
Trước hết, tính ì tâm lý “thừa” thường xảy ra khi điều kiện, hoàn cảnh đã
thay đổi nhưng cá nhân không đủ thời gian nhận biết, hoặc không nhận biết,
hoặc nhận biết cần thay đổi nhưng không chịu thay đổi, vẫn tiếp tục dùng
đối tượng cho trước theo quán tính (thói quen) cho hoàn cảnh mới. Điều này
