b. Những cái mới ra đời, giống như những mầm non của các loại cây mới,
thường khó nhận dạng chính xác ngay các ích lợi và khuynh hướng phát
triển, lại còn rất non yếu. Ở giai đoạn mầm non, người ta thường khó phân
biệt mầm lúa (lợi) với mầm cỏ (hại). Do vậy, người đưa ra cái mới khó bảo
vệ cái mới của mình một cách thuyết phục trước những phê phán. Mầm, dù
là mầm của cây gỗ cứng, dễ dàng bị gãy, ngay cả khi có tác động yếu, cho
nên, phê phán lúc này dễ thành công, dễ thỏa mãn nhu cầu được để ý, chú
ý... hơn.
c. Người đưa ra cái mới chỉ là một người (thiểu số), còn những người
khác (xem a) và b) ở trên) lại đông hơn (đa số). Một ý kiến phê phán khởi
phát sẽ dễ dàng kéo theo nhiều ý kiến phê phán khác. Phần thắng lúc này
thường nghiêng về phía đa số.
Rõ ràng, nếu mỗi người chúng ta đều thiên về phía phê phán những cái
mới thì tất cả chúng ta tạo nên môi trường không thân thiện với những cái
mới, trong đó có những cái thực sự là sáng tạo. Tệ hơn nữa, tạo ra môi
trường cản trở sáng tạo, giết chết các ý tưởng sáng tạo.
Dưới đây là một câu chuyện có thật xảy ra trong Chiến tranh thế giới lần
thứ hai:
“Một thuyền trưởng người Mỹ được giao nhiệm vụ chỉ huy một tàu vận tải loại trung, chở hàng
hóa, vũ khí từ Mỹ sang Châu Âu để tiếp tế cho quân đồng minh đánh phát xít Đức. Tàu vận tải loại
trung có nhược điểm: Không linh động như tàu nhỏ, không được trang bị các phương tiện phòng
chống tàu ngầm như tàu lớn.
Với tinh thần trách nhiệm, người thuyền trưởng tập hợp thủy thủ đoàn lại và đề nghị mọi người
hiến kế giải bài toán: “Nếu tàu ngầm Đức phóng ngư lôi vào tàu, chúng ta phải đối phó như thế nào
để vẫn an toàn?”.
Trong các ý tưởng đưa ra, có ý kiến của một anh thủy thủ trẻ: “Chúng ta có thể đối phó bằng cách:
Tất cả mọi người lên boong tàu, đứng ở phía quả ngư lôi đang lao tới và cùng mắm môi, mắm lợi thổi
thật mạnh để làm dạt quả ngư lôi sang hướng khác. Tàu ta sẽ thoát nạn”. Anh thủy thủ trẻ vừa dứt
lời, mọi người phá ra cười. Tiếp theo là nhiều ý kiến phê phán, chỉ trích, không chỉ nội dung ý tưởng
mà cả tinh thần, thái độ, ý thức của anh thủy thủ trẻ...”
