Hình 70: Mô hình tương tác giữa hệ điều khiển và hệ bị điều khiển
Ví dụ, người lái xe gắn máy cần rẽ phải, người đó, trước hết, phải nhận
thông tin về trạng thái của xe gắn máy, về môi trường và sự tương quan giữa
xe gắn máy và môi trường. Từ đó, người lái xe phải thấy được các ý nghĩa,
giá trị của những thông tin đó trong mối quan hệ với mục đích điều khiển đề
ra (rẽ phải). Tiếp theo, người đó tác động lên đầu vào như tay ga, cần số,
ghi-đông, phanh (thắng) và có được các tác động đầu ra tương ứng như vị
trí, vận tốc, quỹ đạo mới của xe trên đường. Người lái xe tiếp nhận ngược
trở lại các thông tin phản ánh các tác động đầu ra nói trên, so sánh với mục
đích rẽ phải cần đạt và có thể tiếp tục thay đổi (điều chỉnh) các tác động đầu
vào của mình như giảm ga hơn nữa, đạp phanh mạnh hơn, bẻ ghi-đông sang
phải nhiều hơn... Trên chặng đường AB, quá trình: Nhận thông tin về hệ bị
điều khiển và môi trường → So sánh với mục đích điều khiển cần đạt → Tác
động đầu vào → Nhận thông tin đầu ra và môi trường → So sánh với mục
đích điều khiển → Điều chỉnh tác động đầu vào phải thường xuyên lặp đi,
lặp lại nhiều lần cho đến khi người lái xe đạt mục đích điều khiển: Đến B
đúng giờ một cách an toàn, tin cậy.
Tóm lại, hệ điều khiển là hệ tác động lên đầu vào của hệ bị điều khiển để
nó thực hiện chức năng của nó dưới dạng cho các kết quả đầu ra nhằm đạt
mục đích điều khiển. Thông tin về trạng thái đầu ra truyền ngược trở lại hệ
điều khiển, để thay đổi (điều chỉnh) tác động đầu vào..., cứ như vậy cho đến
khi trạng thái đầu ra trùng với mục đích điều khiển.
Các tác động điều khiển này có thể ở dưới dạng vật chất, năng lượng,
thông tin và các tổ hợp của chúng, mà thường là dưới dạng các tổ hợp của
chúng. Liên quan đến điều khiển, thường người ta nhấn mạnh thông tin, thay
vì nói tổ hợp. Thông tin chính là thông tin giúp điều khiển và không tách rời
vật chất, năng lượng. Nó có thể là thông tin mang năng lượng điều khiển
hoặc thông tin “ra lệnh” giải phóng năng lượng điều khiển. Trong ý nghĩa
này, điều khiển có thể coi là quá trình truyền và biến đổi thông tin để giá trị
điều khiển của thông tin, cuối cùng, biến thành hiện thực. Như vậy, trong
điều khiển học, khía cạnh nghĩa (Semantic) và khía cạnh ích lợi, giá trị
