những chỗ cần thiết, người viết sẽ đi vào phân biệt cụ thể hơn. Có những
nhà nghiên cứu ước tính, số lượng xúc cảm của con người có tới hàng chục
ngàn loại khác nhau. Trong khi đó, số lượng từ ngữ diễn đạt xúc cảm chỉ
trong khoảng 5 đến 6 ngàn từ. Điều này có nghĩa, có những xúc cảm mà bạn
không thể diễn tả được cho người khác và hiểu những xúc cảm của nhau để
đồng cảm, thông cảm, chia sẻ là vấn đề không dễ.
Xúc cảm cá nhân được hiểu là sự phản ánh tâm lý của cá nhân dưới dạng
các cảm nhận chủ quan về sự tương quan giữa những gì tác động lên cá nhân
(hiểu theo nghĩa rộng) và mức độ thỏa mãn nhu cầu cấp bách của cá nhân.
Những tác động này có thể là tác động của môi trường (những người xung
quanh, tự nhiên, xã hội) lên cá nhân; tác động của chính kết quả tương tác
giữa hành động cá nhân với khách thể và môi trường; tác động của trí nhớ,
trí tưởng tượng dưới dạng những hình ảnh hình thành trong đầu cá nhân; tác
động của xúc cảm đang hoặc vừa tồn tại trước đó, dẫn đến xúc cảm mới.
Xúc cảm thường đi kèm với sự thay đổi trạng thái sinh lý cơ thể, ví dụ, thay
đổi nhịp tim, huyết áp, điện trở da, mạch máu co hoặc giãn, các cơ co, giật,
thả lỏng...
Cũng từ quyển một, bạn đọc biết rằng, trong tự nhiên, phương pháp
thường dùng để giải quyết vấn đề và ra quyết định là phương pháp thử và
sai: Sau nhiều lần thử và sai mới đi đến lời giải (đạt mục đích – thỏa mãn
nhu cầu). Những dấu ấn của những hành động thử – sai không thỏa mãn nhu
cầu, hoặc thử – đúng đạt mục đích thỏa mãn nhu cầu (lời giải), không chỉ
lưu lại trong trí nhớ mà còn biến thành xúc cảm của chủ thể (người, động
vật) giải bài toán. Đến lượt mình, những xúc cảm được lưu lại kích thích,
khởi động ngược trở lại tâm lý và chi phối hành động của chủ thể giải bài
toán, khi rơi vào những tình huống tương tự trong tương lai thúc đẩy, hoặc
ngăn chặn hành động tương ứng.
Hình 37: Sự hình thành xúc cảm dưới đây mô tả cơ chế của hoạt động đó.
