duy sáng tạo: Nhìn theo góc độ thông tin – tâm lý nhằm làm rõ hơn những
động cơ đứng sau, thúc đẩy các hành động cá nhân. Những động cơ đó,
trong nhiều trường hợp, không chỉ những người khác mà chính bản thân cá
nhân hành động cũng không nhận biết. Giáo dục–đào tạo, bằng các biện
pháp chuyên môn như dạy và học của mình, cần xây dựng các động cơ thích
hợp trong mỗi cá nhân để có được các hành động cá nhân tốt, hiểu theo
nghĩa, tạo được sự cộng hưởng, phát triển của cá nhân với xã hội một cách
tự giác. Dưới đây, người viết sẽ đi vào cụ thể hơn.
2. Các đặc điểm của nhân cách (thể hiện qua các hành động), truy cho đến
tận gốc, đều xuất phát từ các nhu cầu của cá nhân. Do vậy, các tác động của
giáo dục hình thành và phát triển nhân cách, ngay từ đầu, phải nhắm tới sử
dụng các nhu cầu cá nhân có sẵn và phát triển hệ thống các nhu cầu cá nhân
(xem mục 5.2. Các nhu cầu của cá nhân). Nói cách khác, mục đích, động
cơ, năng lực của nhân cách đều có nguồn gốc, cấu tạo từ các nhu cầu của cá
nhân và nhân cách hành động nhằm thỏa mãn các nhu cầu ấy. Do vậy, các
tác động giáo dục, muốn có hiệu quả, phải tác động sâu đến tận các nhu cầu
của cá nhân. Hình thành và phát triển nhân cách phải được cụ thể hóa thành
chương trình hình thành và phát triển các nhu cầu của cá nhân từ nhỏ, khi cá
nhân bắt đầu nhận ra cái “tôi”, “của tôi”, biết phân biệt cái “tôi” và
“những người khác”, đến tận khi cá nhân chính thức ra trường, bước vào
đời (đi làm).
Động lực phát triển nhân cách nằm trong sự mâu thuẫn giữa các nhu cầu
cá nhân đã thay đổi và các khả năng hiện thực nhằm thỏa mãn các nhu cầu
đã thay đổi đó, trong hoạt động của mình. Nếu như trước đây, động lực phát
triển nhân cách tác động lên cá nhân một cách tự nhiên, tự phát thì ngày nay,
sự điều khiển đòi hỏi: 1) Thay đổi các nhu cầu cá nhân một cách có định
hướng phù hợp với sự phát triển xã hội và cá nhân; 2) Giữ khoảng cách hợp
lý giữa nhu cầu đã thay đổi và các khả năng hiện thực thỏa mãn nhu cầu đó.
Lúc đó, mâu thuẫn nảy sinh mang ý nghĩa kích thích, khuyến khích các hành
động tương ứng của cá nhân. Bởi vì, nếu cá nhân thấy khoảng cách này quá
xa, việc thỏa mãn nhu cầu chỉ là “bánh vẽ”, thì cá nhân sẽ mất phương
