Bất chợt tôi nhớ đến thời đại học của mình cách đây chưa xa. Ngày ấy chúng tôi đi học mà như đi
chơi, thái độ không tích cực, chỉ mong được cho nghỉ sớm hoặc tự cúp tiết, bài vở không chuẩn bị,
thầy dạy xong cũng không thèm ôn bài, cứ thế rong ruổi cho đến mùa thi. Cũng có hôm gặp được
những thầy giảng hay, sát với thực tế và có tính thực hành, ứng dụng cao, chúng tôi như quên cả cái
đói, cái mệt say sưa uống lấy từng lời, rồi dù đã quá giờ học chúng tôi vẫn nán lại hỏi thêm thầy cô
giáo và cả đến lúc về ký túc xá vẫn còn bàn luận sôi nổi. Nhưng hình như quá ít những lúc như thế.
Phần lớn những hôm chúng tôi đến lớp là vì cảm giác tội lỗi khi mang tiếng đi học mà lại bỏ giờ, vì áy
náy với ba mẹ hoặc vì sợ bị cấm thi, sợ ra bài thi đến đúng phần đang học mà trong tập không có chữ
nào... Những bài học của chúng tôi khô khan và xa lạ”.
Sau khi được tiếp nhận, các biện pháp giáo dục phải biến thành các xúc
cảm thích hợp trong người các học viên: Có các xúc cảm dương thúc
đẩy các hành động tốt; các xúc cảm âm ngăn chặn các hành động xấu.
Điều này cần thiết không chỉ đối với những môn khoa học xã hội, nhân
văn, nghệ thuật. Các quy luật tất yếu của các khoa học tự nhiên, kỹ
thuật cũng phải được hiểu đến mức xúc cảm, đóng góp vào tinh thần
trách nhiệm của nhân cách, trong các hoạt động ảnh hưởng đến xã hội
của mình.
Trong số các biện pháp giáo dục phải có các biện pháp với mục đích
trang bị các công cụ, giúp các học viên chiến thắng các xúc cảm tiêu
cực, trong cuộc đấu tranh giữa các xúc cảm tích cực và tiêu cực bên
trong bản thân mình.
Các biện pháp giáo dục phải tạo được sự củng cố các xúc cảm thích
hợp, đến mức, chúng trở nên chủ đạo, ổn định lâu dài. Khi đó, chúng có
khả năng lấn át, chiến thắng các xúc cảm cơ hội mang tính tình huống,
dù các xúc cảm cơ hội này có thể ở mức độ hưng phấn mạnh. Cao hơn
nữa, sự củng cố các xúc cảm thích hợp sẽ biến chúng thành các thói
quen tự nguyện, trong trường hợp lý tưởng, ở mức tiềm thức. Lúc này,
chúng ta sẽ có những nhân cách lý tưởng, không những không bị các
tác động xấu làm cho thay đổi, mà còn tác động tốt lên môi trường xã
