dục tạo ra con người có nhân cách, có tri thức, có kỹ năng, biết cách tự học
và nghiên cứu suốt đời thì then chốt và quan trọng nhất là thay đổi cách ra
đề thi. Singapore đã ra đề theo hướng đòi hỏi HS phải vận dụng các tri thức,
kỹ năng đã được học để làm bài, còn nếu chỉ học thuộc lòng thì không thể
làm được. Thế nhưng họ không làm ngay một lúc. Đề thi “cải tiến” ban đầu
có khoảng 1/2 nội dung đòi hỏi khai thác vận dụng sáng tạo, 1/2 nội dung có
thể làm được nếu học thuộc lòng. Dần dần tỉ lệ nội dung do học thuộc lòng
trong đề thi ngày càng giảm. Để có thể dạy HS trở thành người ham tự học
và là người sáng tạo, có sáng kiến thì bản thân các thầy cô phải dạy được
theo tinh thần đó. Hàng chục năm qua việc đào tạo (của Singapore) thực tế
là theo tinh thần: Dạy là truyền đạt thông tin tri thức là chủ yếu, chưa tập
trung vào đào tạo kỹ năng tự học và lao động sáng tạo. Điều này đã làm cho
một bộ phận các thầy cô không có khả năng dạy học theo phương pháp mới:
Thầy giáo là người lãnh đạo (thủ lĩnh) của HS, là người sáng tạo, là tấm
gương đạo đức cho HS. Do đó phải có một chương trình đào tạo lại GV (họ
gọi đó là “cải cách thầy giáo”) để GV có khả năng đào tạo ra những HS có
phẩm chất, chất lượng mới. Các bạn Singapore nói: Muốn có cải cách giáo
dục thì phải cải cách GV vì chính các thầy cô mới là người khởi xướng, dẫn
dắt quá trình cải cách giáo dục ở mỗi trường, mỗi lớp.
Tôi muốn tâm sự hơi dài dòng về hai vấn đề: Bệnh thành tích và bệnh
thuộc lòng để bạn đọc Quỳnh Anh thấy rằng đó không chỉ là vấn đề của VN
mà là của nhiều nước khác. Họ đã khắc phục được điều đó thì nhất định
chúng ta phải làm được.
Tuy nhiên, có một việc mà bạn không hỏi nhưng tôi thấy nên nói: Đó là
dư luận xã hội thấy, hiểu đúng về đóng góp to lớn của ngành giáo dục cho
đất nước mấy chục năm qua nhưng sự thể hiện đánh giá ngành giáo dục trên
báo chí có phần thiên về yếu kém, ít nói về cái tốt, trường tốt, thầy cô tốt,
những đóng góp của ngành. Có ý kiến cho rằng 20 năm đổi mới vừa qua, đổi
mới và những thành tựu về kinh tế là nổi bật. Điều đó đúng. Nhưng ai là
những người đã làm nên sự nghiệp đổi mới kinh tế? Phải chăng là người
nước ngoài đến VN là tác giả chính? Không, đó là hàng triệu người nông
