quyết định luận. Khi nói chúng là các quy luật “không cơ bản” thì “không cơ
bản” chính là so với ba quy luật cơ bản trong ý nghĩa phát triển.
Thứ hai, ba quy luật cơ bản của phép biện chứng là “cơ bản”, bởi vì
chúng cần và đủ để phân biệt rõ các quan niệm biện chứng về sự phát triển
với các quan niệm siêu hình. Nếu các quy luật không cơ bản đứng tách rời
khỏi ba quy luật cơ bản thì chúng không có khả năng ấy.
3) Các nguyên lý phương pháp luận
Có khá nhiều các nghiên cứu về các nguyên lý phương pháp luận (bạn
đọc cần phân biệt với các nguyên lý lý thuyết, nhiều khi còn gọi tắt là
nguyên lý đã nói ở trên) nhằm xây dựng hệ thống các phạm trù mang tính
xuất phát và cơ sở của phép biện chứng. Dưới đây là một số trong các
nguyên lý phương pháp luận: Nguyên lý từ trừu tượng đến cụ thể; nguyên lý
về sự thống nhất của phép biện chứng, lôgích và lý thuyết nhận thức;
nguyên lý về sự thống nhất của lôgích với lịch sử (nguyên lý lịch sử–
lôgích); nguyên lý “vòng tròn của các vòng tròn”; nguyên lý về tam đoạn
thức; nguyên lý từ cái chung đến cái riêng...
Ở đây, người viết muốn nhấn mạnh nguyên lý về sự thống nhất của phép
biện chứng, lôgích và lý thuyết nhận thức. Nhìn theo góc độ nguyên lý này,
cấu trúc của chủ nghĩa duy vật biện chứng có thứ tự sau: 1) Bản thể luận: lý
thuyết chung của chủ nghĩa duy vật biện chứng; 2) Nhận thức luận (phép
biện chứng như là lý thuyết nhận thức); 3) Lôgích học biện chứng (phép
biện chứng như là lôgích học).
Ngoài ra, còn có các nguyên lý phương pháp luận là cơ sở để thực hiện
việc nghiên cứu áp dụng các quy luật, luận điểm của phép biện chứng vào
nhận thức (tư duy) và hoạt động thực tiễn: Nguyên lý về sự thống nhất giữa
tư duy và tồn tại; nguyên lý về tính thao tác (công cụ); nguyên lý về tính
trực tiếp áp dụng; nguyên lý về sự thống nhất các quy luật phổ biến của phép
biện chứng và các quy luật chung của các khoa học chuyên ngành; nguyên
lý tính đến các tri thức chung và chuyên môn về đối tượng được nghiên cứu;
nguyên lý đa chức năng...
