Trong phép biện chứng duy vật, các nghiên cứu và phát triển tiếp các hiểu
biết về hệ thống được khái quát hóa thành nguyên lý triết học về tính hệ
thống.
Toàn bộ hệ thống như là thực thể nguyên vẹn (trọn gói, nguyên khối) xác
định các yếu tố cấu trúc. Các yếu tố này có ý nghĩa, giá trị chỉ trong hệ
thống nguyên vẹn. Hệ thống, như là thực thể nguyên vẹn, thực hiện chức
năng xác định mà chức năng đó đóng vai trò chủ đạo đối với các yếu tố cấu
trúc.
Phân tích hệ thống (Systems Analysis) là hệ thống các phương pháp và
phương tiện dùng trong nghiên cứu và thiết kế chế tạo các đối tượng
phức tạp và siêu phức tạp. Trước hết, đấy là hệ thống các phương pháp
giải quyết vấn đề, ra và lý lẽ hóa các quyết định khi thiết kế, xây dựng
và điều khiển các hệ thống xã hội, kinh tế, kỹ thuật, người–máy móc.
Phân tích hệ thống xuất hiện trong các tài liệu được công bố chính thức
vào những năm 60 của thế kỷ 20 như là kết quả phát triển vận trù học
(Operations Research) và kỹ thuật hệ thống (Systems Engineering).
Theo các nguyên tắc của phân tích hệ thống, bất kỳ vấn đề phức tạp nào
(trước hết là các vấn đề quản lý, điều khiển) nảy sinh trong xã hội cần được
xem xét như một đối tượng toàn thể: Hệ thống của tất cả các bộ phận tương
tác lẫn nhau. Để ra quyết định điều khiển hệ thống đó cần xác định mục đích
của hệ thống, các mục đích của các bộ phận và các khả năng có thể thay thế
nhau để đạt các mục đích nói trên, dựa theo những tiêu chuẩn nhất định về
hiệu quả hoạt động. Từ đó, chọn ra cách điều khiển thích hợp nhất với tình
huống cho trước. Giai đoạn quan trọng của phân tích hệ thống là xây dựng
(loạt) mô hình khái quát của đối tượng được nghiên cứu hoặc thiết kế chế
tạo, trong đó, các biến số quan trọng phải được tính đến.
Hệ thống phức tạp có rất nhiều bộ phận cấu thành. Nói cách khác, hệ
thống có rất nhiều biến số, cho nên thực hiện phân tích hệ thống, người ta
phải sử dụng những máy tính mạnh. Đồng thời, nhiều phương pháp của các
