Tính vật chất của thế giới đã được kiểm nghiệm bởi khoa học và bởi chính cuộc
sống hiện thực của con người.
Những phát minh của khoa học tự nhiên như thuyết tế bào, định luật bảo toàn và
chuyển hóa năng lượng, thuyết tiến hóa các loài đã có ý nghĩa rất lớn, phá bỏ ranh giới giả
tạo do tôn giáo và chủ nghĩa duy tâm tạo ra giữa quả đất với các thiên thể, giữa thực vật
với động vật, giữa các giống loài khác nhau, giữa giới vô sinh và giới hữu sinh.
Khoa học hiện đại tiếp tục chứng minh nguyên lý về sự thống nhất vật chất của
thế giới bằng những thành tựu mới trong vật lý học, trong hóa học, trong khoa học vũ
trụ, trong khoa học sự sống, v.v.. Những thành tựu của các ngành khoa học ấy đã
làm sâu sắc thêm nhận thức của con người về thành phần, về kết cấu của thế giới vật
chất, về những đặc điểm hoạt động và phát triển của nó trên các trình độ tổ chức khác
nhau của vật chất.
Khoa học hiện đại đã đi sâu nghiên cứu cấu tạo của vật chất và đã phân chia ra các
dạng vật chất khác nhau:
Trong giới tự nhiên vô sinh có hai dạng vật chất cơ bản là chất và trường. Chất là
cái gián đoạn, được tạo ra từ các hạt, có khối lượng, có cấu trúc thứ bậc từ nguyên tử cho
đến các thiên thể cực kỳ lớn. Còn trường là môi trường vật chất liên tục, không có khối
lượng tĩnh. Trường làm cho các hạt của nguyên tử liên kết với nhau, tác động với nhau
và nhờ đó mà tồn tại được.
Ranh giới giữa chất và trường là tương đối, có thể chuyển hóa lẫn nhau. Sự phát
hiện ra dạng chất và trường của vật chất và sự chuyển hóa của chúng càng chứng tỏ
không có không gian không có vật chất, không có vật chất dưới dạng này thì lại có vật
chất dưới dạng khác, không thể có thế giới không phải vật chất nằm bên cạnh thế giới
vật chất. Và cũng không chỉ hình dung thế giới vật chất gồm quả đất, hệ mặt trời, hay
một số thiên hà mà phải là toàn bộ các quá trình tổ chức vật chất từ các hệ thống thiên
hà đến các vật thể vi mô.
Trong giới tự nhiên hữu sinh có các trình độ tổ chức vật chất là sinh quyển, các
axít nucleíc (AND và ARN) và chất đản bạch. Sự phát triển của sinh học hiện đại đã
tìm ra được nhiều mắt khâu trung gian chuyển hóa giữa các trình độ tổ chức vật chất,
cho phép nối liền vô cơ, hữu cơ và sự sống. Vật chất sống bắt nguồn từ vật chất không
sống. Thực vật, động vật và cơ thể con người có sự giống nhau về thành phần vô cơ, cấu
trúc và phân hóa tế bào, cơ chế di truyền sự sống...
Những thành tựu của khoa học tự nhiên đã giúp cho chủ nghĩa duy vật biện chứng
có cơ sở khẳng định rằng các sự vật, hiện tượng đều có cùng bản chất vật chất, thế giới
thống nhất ở tính vật chất.
Xã hội loài người là cấp độ cao nhất của cấu tạo vật chất, là cấp độ đặc biệt
của tổ chức vật chất. Xã hội là một bộ phận của thế giới vật chất, có nền tảng tự
nhiên có kết cấu và quy luật vận động khách quan không phụ thuộc vào ý thức con
77
