viên phó quản nói anh là trai chưa vợ. Tim anh se lại, nhưng anh không
giận nữa, vì biết đó là sự thật. Chính mắt anh đã đọc tờ ly dị rõ ràng.
(42)
Ngày sau, viên phó quản lại mặc sắc phục mới và bọn tù chờ đến trưa, sắp
hàng dài theo kinh. Nhưng đại tướng không đến. Ngày thứ ba, viên phó
quản mặc lại thường phục và nói đại tướng giận nên không đến coi kinh.
Trọn một tuần lễ không có làm việc, rồi trại dời lên phía bắc. Hồi nào tới
giờ, họ đào đất sét vàng và mềm. Bây giờ phải đào trong đá. Viên phó quản
đi xe cam-nhông tìm dụng cụ khác, những loại cũ chỉ dùng đào đất sét thôi.
Y đi vắng ba ngày và trở về với hai xe cam-nhông đầy khí cụ chuyên dùng
để đào và đập đá. Công việc rất nặng nhọc. Trời giá lạnh. Moritz vất vả
suốt mùa đông. Đồ ăn lại thiếu thốn. Người nằm la liệt như ruồi. Kẻ bịnh,
người chết. Moritz không đau, chỉ thấy cuống họng khan trong một tuần lễ.
Công việc tiến thật chậm chạp. Đến tháng tư mà cũng còn ở chỗ làm hồi lễ
sinh nhựt. Họ chỉ đào được có trên mười thước đất thôi. Nghe nói có đến
năm trăm ngàn dân đào kinh trong mùa đông này. Công việc sẽ kéo dài trọn
mùa hạ và sẽ hoàn tất trong mùa thu tới. Đến tháng mười thì sẽ cho nước
vô được. Nhưng độ vài tháng sau, lại có lịnh ngưng công việc. Viên phó
quản cho biết Bộ Tham mưu bỏ việc đào kinh này, vì vua Charles II đã bị
truất ngôi và bôn tẩu rồi. Đồng thời với vua, các vị đại tướng đã góp công
với vua khởi thảo kế hoạch đào kinh cũng đều trốn mất, hoặc bị cách chức.
Từ trong đền vua, mấy vị đại tướng khác thay thế, cho rằng kế hoạch đào
kinh của vua không hay, nên truyền bãi bỏ công việc. Mấy dân Do Thái lại
bị lùa vô toa xe lửa chở đi về ranh giới miền tây xứ Roumanie, đặng dựng
pháo lũy chống quân Hung-gia-lợi.
Khi rời bỏ trại ra đi, Moritz rất tiếc sao vua thảo kế hoạch xằng bậy để bao
nhiêu công việc rồi phải hủy bỏ như vậy.
(43)
