- Anh nói công dân nào? Chúng ta đều là công dân đây?
- Công dân là một người chỉ sống trong khuôn khổ xã hội của cuộc đời.
Như nòng ống thụt của một cái máy, nó chỉ làm có một cử động, và cứ lặp
lại cử động ấy mãi mãi. Nhưng khác với nòng ống thụt, một công dân có
ước vọng thiết lập hoạt động của mình thành một biểu hiện, để làm gương
mẫu trong khắp thế giới, và để cho mọi người bắt chước. Công dân là một
con thú nguy hiểm nhứt, sinh ra trên địa cầu, từ lúc người và các tên nô lệ
kỹ thuật gặp nhau. Nó có tính tàn bạo của người và của thú, với tính lãnh
đạm của máy móc. Người Nga đã phát sinh ra một kiểu mẫu công dân hoàn
toàn: người ủy viên.
Hai tiếng gõ cửa nhẹ dội lên. Traian nói:
- Tôi đã nói tôi nghe rõ mà! Thính giác của một thi sĩ không khi nào sai
lầm.
(17)
Mục sư ra ngoài bao-lơn, để cửa mở. Ông trở vào dẫn theo sau một thanh
niên. Người này mặc áo sơ-mi, quần dài, đầu trần và ướt dầm.
Mục sư giới thiệu: “Đây là anh Iohann Moritz”.
Ông đưa cho anh một ly rượu và mời anh ngồi. Moritz từ chối, và đứng dựa
cửa. Anh sợ ướt tấm thảm và cái ghế. Từ trên tóc anh, nước mưa chảy
xuống có giọt, đủ biết anh đã đi lâu dưới trời mưa.
Mục sư hỏi:
- Anh muốn nói chuyện một mình với tôi à?
- Tôi có thể nói ở đây được chăng?
Mục sư nói:
