nữ trong gia đình; Jeanne Austen
phải ẩn náu để viết văn; phải thật dũng
cảm hay có một số phận đặc biệt mới có thể trở thành một George Eliot hay
một Emily Bronte
. Năm 1888, một nhà khoa học Anh viết:
“Phụ nữ chẳng những không phải là chủng tộc, thậm chí không phải là
một nửa chủng tộc, mà là một giống phụ (sousespèce) chỉ dùng vào việc
sinh đẻ”.
Vào cuối thế kỷ XIX, một phong trào đòi quyền tuyển cử của phụ nữ ra
đời ở Anh, nhưng cũng như ở Pháp, chỉ là một phong trào dè dặt. Đến năm
1903, yêu sách của phụ nữ có một xu hướng đặc biệt. Một “Woman Social
and Political Union”
tổ chức ở Londres liên kết với đảng Lao động và
tiến hành một hoạt động mang tính chất kiên quyết chiến đấu. Lần đầu tiên
trong lịch sử, người ta chứng kiến phụ nữ với tư cách là phụ nữ, khiến cuộc
đấu tranh của phụ nữ đòi quyền đầu phiếu ở Anh và ở Mỹ có một ý nghĩa
đặc biệt. Trong mười lăm năm, họ tiến hành một chính sách sức ép khiến về
một vài khía cạnh, người ta nghĩ tới thái độ của một Gandhi: trong lúc từ
chối bạo lực, họ sáng tạo ra khá tài tình những hình thức thay thế bạo lực:
diễn thuyết, mét tinh, biểu tình, tuyệt thực trong nhà tù, v.v... làm rung động
dư luận tới mức hai trăm đại biểu Quốc hội thành lập một Ủy ban vì quyền
đầu phiếu của phụ nữ; và từ đó, năm nào, một số người trong ủy ban này
cũng đưa ra một dự luật đòi quyền tuyển cử cho phụ nữ, nhưng năm nào
cũng bị bác bỏ vì những lập luận giống nhau. Năm 1912, họ áp dụng một
chiến thuật dữ dội hơn: đốt những căn nhà không có người ở, ném đá vào
cảnh sát..., đồng thời cử hết phái đoàn này đến phái đoàn khác gặp các nhà
chức trách cao nhất. Chiến tranh làm gián đoạn hoạt động của họ. Rất khó
có thể biết hoạt động ấy đã thúc đẩy các sự kiện trong chừng mực nào.
Quyền đầu phiếu được chấp nhận đối với phụ nữ Anh, lúc đầu dưới một
hình thức hạn chế, năm 1918; về sau, không hạn chế, năm 1928: chính công
lao của họ trong chiến tranh góp phần vào thắng lợi này.
Phụ nữ Mỹ được giải phóng sớm hơn phụ nữ châu Âu. Vào đầu thế kỷ
XIX, họ phải tham gia công cuộc khai phá nặng nhọc của đàn ông; họ chiến
đấu bên cạnh đàn ông; số lượng họ ít hơn nhiều so với đàn ông, do đó, họ
