“Là đàn bà, Kierkegaard
viết, là một cái gì đó kỳ lạ, lẫn lộn, phức tạp
tới mức không một vị ngữ nào có thể biểu đạt nổi, và vô số vị ngữ người ta
muốn sử dụng, mâu thuẫn với nhau, khiến cho chỉ riêng phụ nữ có thể chịu
đựng nổi cái đó”. Như vậy là vì người phụ nữ được xem xét, không phải
một cách tích cực, với tư cách người phụ nữ cho bản thân mình (pour soi),
mà là một cách tiêu cực, với tư cách người phụ nữ trước con mắt đàn ông.
Vì tuy có những người Khác khác nữa ngoài người phụ nữ, nhưng không
phải vì vậy mà không bao giờ họ không bị xác định với tư cách người
Khác. Và tính nhập nhằng về họ, chính là sự nhập nhằng của khái niệm
người Khác: đó là sự nhập nhằng của thân phận con người với tư cách nó
được xác định trong mối quan hệ với người Khác. Như phần trên đã nói,
người Khác là cái Ác; nhưng cần thiết đối với cái Thiện, nó quay trở về với
cái Thiện; chính qua nó, người ta đạt tới cái Toàn thể, nhưng cũng chính nó
cách ly người ta khỏi cái Toàn thể ấy; nó là cánh cửa của cái vô tận và cũng
là thước đo cái vô tận ấy. Vì vậy, người phụ nữ không phải là hiện thân của
một khái niệm cố định nào hết; qua họ, diễn ra không ngừng sự chuyển
dịch từ hy vọng sang thất vọng, từ hận thù sang yêu đương, từ cái thiện đến
cái ác, từ cái ác đến cái thiện. Bất luận xem xét người phụ nữ dưới dạng
nào, điều khiến người ta chú ý đầu tiên cũng vẫn là tính lưỡng trị ấy.
Đàn ông tìm kiếm trong đàn bà con người Khác với tư cách Thiên nhiên
và với tư cách người đồng loại. Nhưng chúng ta biết Thiên nhiên gợi cho
con người những tình cảm hai mặt. Con người khai thác Thiên nhiên,
nhưng bị Thiên nhiên tiêu diệt, con người sinh ra từ Thiên nhiên và chết
trong Thiên nhiên; Thiên nhiên là cội nguồn cuộc sống của con người và là
vương quốc bị con người khuất phục theo ý chí của mình; là chiếc cùm vật
chất, trong đó linh hồn bị cầm tù và là hiện thực tối hậu; là cái đối lập với
Tinh thần và với chính bản thân nó. Lần lượt là người liên minh, là kẻ thù,
nó xuất hiện như cảnh hỗn mang mịt mùng phát sinh ra cuộc sống, như
chính bản thân cuộc sống ấy, và như thế giới bên kia mà nó vươn tới: người
phụ nữ thâu tóm Thiên nhiên với tư cách người Mẹ, người Vợ và Khái
