sinh từ một tinh trùng và một noãn. Tôi giả định là trong những đầu óc u
ám ấy còn rơi rớt những tàn dư của nền triết học Trung cổ già cỗi cho rằng
vũ trụ là sự phản ánh chính xác của một tiểu vũ trụ: người ta hình dung
noãn là một dạng người (homoncule) cái, và đàn bà, một cái noãn khổng lồ.
Những ý tưởng mơ hồ rơi rớt lại từ thời đại giả kim ấy mâu thuẫn một cách
kỳ lạ với tính chính xác khoa học của những công trình miêu tả mà người ta
cùng căn cứ vào trong một lúc: sinh học hiện đại khó có thể phù hợp với
chủ nghĩa tượng trưng Trung cổ; nhưng người ta đâu có chú ý tới điều đó.
Tuy nhiên, nếu thận trọng hơn chút ít, thì người ta sẽ phải thừa nhận là từ
noãn đến người phụ nữ là cả một con đường dài. Bản thân khái niệm con
cái chưa chứa đựng trong noãn. Hegel nhận xét một cách đúng đắn rằng
quan hệ tình dục không phải đơn thuần là quan hệ giữa hai giao tử. Vì vậy
cần nghiên cứu cơ thể cái một cách toàn diện.
Trên kia đã nói là ở nhiều thực vật và một vài động vật lớp dưới, trong
đó có loài nhiễm thể, sự biệt hoá các giao tử không kéo theo sự biệt hoá các
cá thể, vì mỗi một cá thể sản sinh cùng một lúc cả noãn lẫn tinh trùng.
Ngay cả khi hai giới phân cách ra, cũng không có giữa chúng những bức
vách kín mít như những bức vách phân chia các loài; cũng như giao tử
được xác định bắt đầu từ một mô khởi nguyên không phân hoá, con đực và
con cái xuất hiện như những sự biến dị trên một nền tảng chung, ở một số
loài vật, phôi lúc đầu là vô tính, và chính những sự ngẫu nhiên trong quá
trình phát triển của nó về sau quyết định sự phân tính của nó. Ngày nay,
người ta thừa nhận rằng trong phần lớn các loài, việc xác định giống phụ
thuộc vào cấu trúc di truyền của trứng. Trứng trinh nguyên của ong, sinh
sản đơn tính nên chi nở con đực; trứng trinh nguyên của bọ xanh, trong
những điều kiện giống như thế, chỉ nở con cái. Khi trứng được thụ tinh,
điều đáng chú ý là có lẽ trừ trường hợp một vài loài nhện số lượng cá thể
đực và cái sinh sản ra, rõ ràng là ngang nhau; sự phân hoá bắt nguồn từ tính
không đồng nhất của một trong hai típ giao tử: ở loài động vật có vú, tinh
trùng có, hoặc một năng lực đực, hoặc một năng lực cái; người ta không
thật rõ trong quá trình sản sinh tinh trùng hay noãn, cái gì quyết định tính
chất riêng biệt của các giao tử không đồng nhất; dẫu sao, các định luật
