tuỳ theo các loài, chính giao tử đực hay cái quyết định việc xác định giống:
ở động vật có vú, tinh trùng có một nhiễm sắc thể không đồng nhất với
nhiễm sắc thể khác, và tiềm năng của nó khi thì đực, khi thì cái. Và theo
định luật thống kê học của Mendel
việc truyền các tính di truyền cũng do
bố và mẹ thực hiện. Điều quan trọng cần ghi nhớ là trong sự gặp gỡ này,
không một giao tử nào có ưu thế hơn giao tử nào, vì cả hai đều hi sinh tính
cá thể của mình, nên trứng hấp thụ toàn bộ chất của chúng. Vì vậy có hai
thiên kiến khá quen thuộc hiện nay tỏ ra là sai lầm ít nhất cũng ở cấp độ
sinh học cơ bản: thiên kiến thứ nhất là tính thụ động của con cái; tia sống
(étincelle vivante) không nằm trong cả hai giao tử, nó phát ra từ sự gặp gỡ
của chúng, nhân của noãn là một chất sống hoàn toàn đối xứng với chất
sống của tinh trùng. Thiên kiến thứ hai mâu thuẫn với thiên kiến thứ nhất,
tuy chúng thường vẫn song song tồn tại: sở dĩ như vậy là vì sự trường tồn
của loài do con cái bảo đảm, trong lúc nguyên lý đực có một cuộc sống
bùng nổ và thoáng qua. Thực ra, phôi duy trì mô sinh dục (germen) của bố
cũng như của mẹ và cũng truyền lại các mô quý cho hậu duệ dưới dạng khi
đực, khi cái. Có thể nói đó là một mô sinh dục lưỡng tính, từ thế hệ này qua
thế hệ khác, sống sót sau những bước thăng trầm riêng rẽ của thân thể
(soma).
Tuy nhiên, giữa noãn và tinh trùng, người ta quan sát thấy những sự khác
biệt thứ yếu hết sức thú vị; nét đặc sắc chủ yếu của noãn là ở chỗ nó chứa
những chất dành để nuôi và bảo vệ phôi; tích luỹ dự trữ những chất mà cái
thai sẽ sử dụng để tạo thành các mô, những dự trữ này không phải là một
chất liệu sống động mà là một vật chất bất động; kết quả là nó có dạng dày
dặn, hình cầu hay hình elíp và tương đối rộng; ở phụ nữ, đường bán kính
của noãn là 0mm 13; trong lúc trong tinh dịch đàn ông, có 60.000 tinh
dịch/mm3: khối tinh trùng cực kỳ nhỏ, nó có một cái đuôi dạng chỉ, một cái
đầu kéo dài ra, không một chất khác thường nào làm cho nó nặng nề, nó
hoàn toàn sống động; cơ chế này khiến nó linh hoạt; trong lúc noãn nơi
chứa đựng tương lai của thai là một yếu tố cố định: nó thụ động chờ đợi sự
thụ tinh, chính giao tử đực đi tìm nó; tinh trùng bao giờ cũng là một tế bào
