rằng tuy trực tiếp gắn liền với Nhà nước, gia đình vẫn có thể bị đàn ông áp
bức. Một đạo đức học xã hội chủ nghĩa đích thực, nghĩa là tìm kiến sự công
bằng mà không thủ tiêu tự do, áp đặt trách nhiệm cho cá nhân mà không
thủ tiêu cá thể, sẽ rất bối rối vi những vấn đề do thân phận người phụ nữ đặt
ra. Không thể đồng hoá một cách giản đơn sự chửa đẻ với lao động hay
dịch vụ như quân dịch. Trong hành vi tình dục, trong sinh đẻ, người phụ nữ
không chỉ sử dụng công sức và thời gian, mà sử dụng cả những giá trị chủ
yếu.
Không thể trực tiếp bắt buộc phụ nữ sinh con: tất cả những gì người ta có
thể làm, là nhốt chặt họ vào những tình huống trong đó sinh đẻ là lối thoát
duy nhất đối với họ: pháp luật hay tập tục áp đặt hôn nhân cho họ, người ta
cấm các biện pháp tránh thai và phá thai, người ta cấm ly hôn. Ngày nay,
chính Liên Xô phục hồi những sự ràng buộc ấy của chế độ phụ quyền; khôi
phục lý thuyết gia trưởng về hôn nhân, và qua đó, đi tới chỗ trở lại đòi hỏi
phụ nữ biến mình thành đối tượng gợi tình: một diễn từ gần đây đề nghị các
nữ công nhân Xô viết chăm sóc trang phục, sử dụng hoá trang, làm duyên
làm dáng để giữ chồng và kích thích dục vọng. Chúng ta thấy rõ qua ví dụ
này là không thể chỉ xem phụ nữ như một lực lượng sản xuất: đối với đàn
ông, họ là một “đối tác” tình dục, một người sinh đẻ, một đối tượng gợi
tình, một người Khác mà qua người đó, người đàn ông tự tìm kiếm mình.
Các chế độ chuyên chế hay độc tài không thể cấm đoán phân tâm học và
tuyên bố rằng đối với những công dân sáp nhập một cách chân thành vào
tập thể, không thể có bi kịch cá nhân: dục năng là một kinh nghiệm trong
đó cái khái quát bao giờ cũng do một cá thể thực hiện. Và đối với một chủ
nghĩa xã hội dân chủ trong đó giai cấp chứ không phải cá nhân bị thủ tiêu,
vấn đề số phận cá nhân vẫn giữ nguyên toàn bộ tầm quan trọng của nó.
Quan hệ tình dục giữa đàn bà và đàn ông không giống quan hệ đàn ông
chủ trương đối với đàn bà; Còn quan hệ mẹ con thì không thể biến thành
bất cứ quan hệ nào khác. Phân hoá giới tính không phải chỉ do một mình
công cụ đồng thau tạo nên: máy móc không đủ để thủ tiêu nó. Đòi hỏi cho
phụ nữ tất cả mọi quyền, mọi cơ may của con người nói chung, không có
nghĩa là phải loá mắt trước vị trí đặc biệt của họ. Và muốn hiểu biết họ,
