phụ thuộc vào Thiên nhiên vốn phân phát một cách ngẫu nhiên cuộc sống
và cái chết. Dĩ nhiên họ nhận biết nhiều, ít lợi ích của hành vi giao hợp và
các kỹ thuật thuần hoá đất đai; nhưng không phải vì vậy mà không cho con
cái và mùa màng là những sự ban phát siêu nhiên; và chính những luồng
hơi bí ẩn phát ra từ thân thể phụ nữ cuốn hút vào thế giới này những của cải
ấn giấu ở những nguồn bí ẩn của cuộc sống. Ngày nay, những tín ngưỡng
như vậy còn tồn tại ở nhiều bộ lạc người Da đỏ, ở Australia, ở Polynesia;
càng hoà hợp với lợi ích thực tiễn của tập thể, chúng càng có vị trí quan
trọng. Vì sinh đẻ, người phụ nữ có cuộc sống tĩnh tại. Đối với họ, việc
mình ở nhà, trong lúc đàn ông đi săn bắn, bắt cá, đánh giặc, là điều tự
nhiên.
Nhưng các dân tộc nguyên thuỷ chỉ trồng trọt trên những mảnh vườn nhỏ
hẹp, trong giới hạn làng bản; khai thác chúng là một công việc gia đình, và
công cụ thời đại đồ đá không đòi hỏi những sự nỗ lực mãnh liệt. Vì cả lý do
kinh tế lẫn thần bí, công việc đồng áng được giao cho phụ nữ. Công nghệ
gia đình, khi bắt đầu nảy nở, cũng là công việc của họ: họ dệt thảm, dệt
chăn, làm đồ gốm. Thông thường họ chủ trì công việc trao đổi hàng hoá:
thương mại nằm trong tay họ. Vì vậy, nhờ họ, cuộc sống thị tộc được duy
trì và tiếp nối. Con cái, gia súc, mùa màng, dụng cụ, tất cả sự phồn vinh của
nhóm mà họ là linh hồn, đều phụ thuộc vào lao động và năng lực ma thuật
của họ. Bấy nhiêu quyền lực khiến đàn ông vừa tôn kính vừa khiếp hãi, thể
hiện trong việc thờ phụng phụ nữ. Toàn bộ thiên nhiên xa lạ sẽ được thâu
tóm trong họ.
Như phần trên đã nói, đàn ông bao giờ cũng chỉ tự quan niệm về mình
bằng cách quan niệm về Người Khác: họ nắm bắt thế giới dưới ký hiệu nhị
nguyên luận (dualité). Lúc đầu, thuyết nhị nguyên này không mang giới
tính. Nhưng vấn đề người đàn ông được đặt ra trong chính bản thân mình,
còn người đàn bà thì khác đàn ông một cách tự nhiên nên bị xếp vào trong
phạm trù người Khác. Người Khác bao bọc lấy phụ nữ, nhưng lúc đầu
không đủ mức quan trọng để thể hiện một mình người phụ nữ riêng biệt,
khiến hình thành trong lòng người Khác ấy một sự phân nhỏ: theo các
thuyết nguồn gốc vũ trụ ngày trước, cùng một yếu tố duy nhất thường thể
