Tuy nhiên, nếu lao động sản xuất vẫn ở ngang tầm sức lực của họ, thì có
thể phụ nữ cùng với đàn ông chinh phục thiên nhiên, và có thể loài người tự
khẳng định mình trong cuộc đấu tranh chống lại thần linh qua các cá thể
nam và nữ; nhưng loài người đã không biến những sự hứa hẹn của công cụ
thành những lời hứa hẹn của chính mình. Engels chỉ giải thích một phần sự
thất bại ấy. Cho rằng việc phát minh ra đồng và sắt đã làm thay đổi sâu sắc
thế cân bằng giữa các lực lượng sản xuất, và qua đó, hoàn chỉnh vị trí thấp
kém của phụ nữ, là không đủ: sự thấp kém này không thể tự thân phản ánh
ách áp bức họ phải chịu. Điều tai hại đối với họ là bị loại trừ ra khỏi tổ
chức của nhân loại vì không trở thành một người bạn lao động của người
công nhân; dù phụ nữ có yếu và năng lực sản xuất có thấp, cũng không đủ
để giải thích sự loại trừ ấy. Vì phụ nữ không theo cách lao động và tư duy
của đàn ông, vì họ vẫn chịu khuất phục những bí ẩn của cuộc sống nên đàn
ông không thừa nhận họ là một đồng loại. Và vì không chấp nhận họ, vẫn
coi họ là Người Khác, nên đàn ông chỉ có thể là người áp bức họ. Ý muốn
bành trướng và thống trị của đàn ông biến sự bất lực của phụ nữ thành một
tai họa. Người ta muốn khai thác đến cùng kiệt khả năng của kỹ thuật mới,
nên sử dụng một nguồn nhân lực nô lệ, biến đồng loại thành nô lệ. Vì lao
động của nô lệ có hiệu quả hơn lao động của phụ nữ nên những người này
mất đi vai trò kinh tế vốn có từ trước trong bộ tộc. Và trong quan hệ với nô
lệ, chủ nô tìm thấy một sự khẳng định quyền uy của mình triệt để hơn nhiều
so với quyền lực đối với phụ nữ.
Vì được người ta thờ phụng và sợ hãi do khả năng sinh đẻ của mình, vì
là người khác đối với đàn ông và mang tính cách đáng ngại của người khác
ấy, nên người đàn bà, bằng một cách nhất định, giữ đàn ông lại trong sự tuỳ
thuộc vào mình, ngay vào lúc mình tuỳ thuộc vào anh ta. Tính chất tương
hỗ của mối quan hệ chủ nô nô lệ hiện nay tồn tại đối với phụ nữ, và qua đó,
họ thoát khỏi cảnh nô lệ. Người nô lệ thì không được một điều cấm kỵ nào
bảo vệ hết, anh ta không hề là cái gì khác ngoài một con người bị nô dịch,
không phải khác, nhưng thấp kém. Trong xã hội gia trưởng có tổ chức,
người nô lệ chỉ là một con vật kéo xe có mặt người: chủ nô thi hành với anh
ta một quyền lực độc đoán; lòng kiêu hãnh của chủ nô qua đó được kích
