ta biết rằng ở các đơn bào: thảo trùng, amíp, trực khuẩn, v.v..., về cơ bản, sự
sinh sản khác bản năng giới tính (sexualité), vì tế bào tự phân chia và phân
chia nhỏ một cách riêng rẽ. Một số ấu trùng sinh sản theo lối liệt sinh
(schyzogenèse), tức là theo lối chia cắt của cá thể mà nguồn gốc vốn vô
tính; hoặc theo lối sinh sản mầm (blastogenèse), tức là theo lối chia cắt của
cá thể, sản phẩm của một hiện tượng hữu tính: những hiện tượng nảy mầm
và chia cắt quan sát thấy ở con thuỷ tức nước ngọt, ở loài động vật ruột
khoang, bọt biển, giun, loài có bao, là những ví dụ quen thuộc. Trong sinh
sản đơn tính (parthénogenèse), có hiện tượng cái trứng còn trinh nguyên
phát triển thành phôi mà không cần sự can thiệp của con đực; con đực
không giữ một vai trò nào hay chỉ giữ một vai trò thứ yếu: trứng ong không
thụ tinh, tự phân chia nhỏ và sinh ra ong đất; ở loài bọ xanh, con đực vắng
mặt trong một loạt thế hệ, và trứng không thụ tinh sinh ra những con cái.
Người ta thực hiện một cách nhân tạo sự sinh sản đơn tính ở loài hải đởm,
hải tinh và ếch. Nhưng ở loài nguyên sinh động vật, có thể xảy ra hiện
tượng hai tế bào hoà lẫn vào nhau tạo thành cái mà người ta gọi là một tiếp
hợp tử (zygote); sự thụ tinh là cần thiết để trứng ong sinh ra con cái, trứng
bọ xanh sinh ra con đực. Từ đó, một số nhà sinh học kết luận rằng ngay ở
những loài có khả năng sinh sản đơn phương (unilatéral), sự khôi phục
nguyên bào mầm (germen) bằng một sự trộn lẫn các thể nhiễm sắc có thể
có lợi cho quá trình trẻ hoá và sinh lực của hậu duệ; do vậy, người ta hiểu
rằng trong những hình thái phức tạp nhất của cuộc sống, sự phân tính là
một chức năng cần thiết; chỉ có những sinh vật sơ đẳng là có thể sinh sản
mà không cần cơ quan sinh dục (sexes), chưa kể là như vậy, chúng làm cạn
kiệt dần sức sống của mình.
Nhưng ngày nay, giả thuyết này bị phản đối kịch liệt qua các công trình
quan sát, người ta chứng minh được rằng hiện tượng sinh sản vô tính có thể
xảy ra một cách vô tận mà không nhận thấy một trường hợp thoái hoá nào;
sự kiện này đặc biệt rõ rệt ở loài trực khuẩn; những cuộc thí nghiệm sinh
sản đơn tính ngày càng nhiều và táo bạo, và trong nhiều loài, con đực tỏ ra
hoàn toàn vô ích. Vả lại, dù có chứng minh được lợi ích của một sự trao đổi
tế bào chăng nữa, thì bản thân nó cũng chỉ xuất hiện như một sự kiện thuần
