265
hội xã hội chủ nghĩa người phụ nữ mới có quyền tự do trong lao động.
Phần lớn những người lao động ngày nay đều là những người bị bóc lột.
Mặt kh{c, cơ chế xã hội chưa thay đổi sâu sắc do quá trình tiến hóa của
thân phận phụ nữ. Vốn bao giờ c ng thuộc về đ|n ông, thế giới ngày nay
v n giữ gương mặt đ|n ông từng quy định cho nó. Không nên quên những
sự kiện này, vốn là cội nguồn tính chất phức tạp của v}n để lao động nữ.
Một vị phu nhân quan trọng và có thiện chí vừa mở một cuộc điều tra về
cầc nữ công nhân nhà máy Renault. Bà khẳng định họ thích ở nh| hơn l| đi
làm ở nh| m{y. Dĩ nhiên họ chỉ có thể độc lập về kinh tế trong lòng một
giai cấp bị áp bức về kinh tế; mặt khác, vừa làm nhiệm vụ ở nhà máy, họ
vừa phải đảm nhận công việc gia đ nh. Gi{ người ta đề xuất với họ lựa
chọn giữa bốn mươi tiếng lao động hàng tuần ở nhà máy hay ở gia đ nh,
thì ắt hẳn họ có những câu trả lời hoàn toàn khác. Và thậm chí họ có thể
vui vẻ kiêm nhận cả hai, nếu với tư c{ch nữ công nhân, họ hoà nhập vào
một thế giới mà thế giới này là thế giới của họ và họ vui vẻ và kiêu hãnh
tham gia việc xây dựng thế giới ấy. Hiện nay, dù chưa nói tới nữ nông dân,
phần lớn phụ nữ lao động v n không thoát khỏi thế giới phụ nữ truyền
thống. Họ không nhận được của xã hội, c ng như của chồng, sự gi p đỡ
cần thiết để trở thành một cách cụ thể những người phụ nữ b nh đẳng với
nam giới. Chỉ có những phụ nữ có một tín ngưỡng chính trị, hoạt động
trong các nghiệp đo|n, v| tin tưởng v|o tương lai, l| có thể cho những nỗi
vất vả vô bổ thường ngày có một ý nghĩa đạo đức học; nhưng vì không có
thì giờ nhàn rỗi và vốn kế thừa một truyền thống phục tùng nên nếu phụ
nữ chỉ mới mở đầu ý thức chính trị và xã hội th c ng l| chuyện bình
thường. Và c ng sẽ là chuyện b nh thường nếu họ phải chấp nhận không
hào hứng những sự ràng buộc của lao động, vi đổi lại công việc lao động,
họ không được hưởng những lợi ích tinh thần và xã hội mà họ có quyền
mong đợi. Ch ng ta c ng hiểu vì sao cô g{i b{n h|ng, người phụ nữ làm
công ăn lương, người nữ thư ký không muốn khước từ những lợi thế của
