dài lời mà làm gì, đối với chúng ta không còn chuyện trở về nữa rồi.
— Tôi thì tôi tin ở lòng cao thượng, — Xô-mổp phản đối. — Sự chiến
thắng luôn luôn gợi ra sự cao thượng trong phe chiến thắng. Tất nhiên tôi
không có tham vọng là họ tiếp mình với những cánh tay dang rộng. Đó là
một ảo tưởng. Tôi có tội, chắc chắn sẽ bị trừng phạt, có thể họ sẽ tống giam
vài năm. Nhưng như vậy cung vạn lần tốt hơn là sống vất vưởng ở đất
khách quê người cho tới lúc chết.
— Vất vưởng là thế nào ? Các đại diện của các hội từ thiện khác nhau
đã đến thăm trại, họ hứa giúp đỡ và tìm cho công ăn việc làm...
— Ồ, một sự bác ái đến cao cả !
— Anh lạ thật! Lúc lạc quan đến bay bổng lên mây xanh, lúc lại hoài
nghi như một cu già...
— Chỉ có thể đo những việc giống nhau bằng một đơn vị đo lường
cũng giống nhau mà thôi. Còn việc này thì.. Tôi đã từng sống ở Pa-ri, đã
từng gặp những người trốn khỏi nước Nga ở thời kỳ đầu cách mạng. Vào
thời kỳ đó người ta cũng hứa hươu hứa vượn như đối với chúng ta bây giờ.
Và rút cục là gì ? Các bà quý tộc đi rửa bát chén trong các tiệm ăn. Còn các
ông hoàng thì đi làm đầy tớ. Thế mà trước cách mạng họ là cả bộ mặt của
xã hội Nga hoàng, đặc biệt là theo cách nhìn của giai cấp thống trị các nước
vui lòng đón họ tới. Còn đối với chúng ta, thử hỏi ai còn nể nang gì với
mình ? Tử tế hơn là họ tập trung chúng ta lại, mang đến mỏt khu mỏ, hay
một đồn điền nào đó, ví dụ như ở châu Phi chẳng hạn…
Những lời nói của Xô-mốp rõ ràng có tác động đến người nghe. Anh
ta đờ đẫn nhìn tờ giấy mà lúc vô tình đã vẽ chằng chịt lên đó những hình
vuông và tam giác và chiếc bút chì cũng đứng sừng lại trong tay.
