im bặt và nghiến chặt quai hàm đến nỗi cắn nát điếu thuốc lá đang ngậm
giữa răng.
— Té ra Prô-tô-pô-pốp là một con người như vậy ư ?
— Hắn làm hỏng cả cuộc đời và tàn tật cả tâm hồn tôi !
— Thế nhưng tâm hồn của chúng ta ai mà chẳng bị tàn tật, méo mó...
— Điều đau xót nhất là tôi đã bị người ta dùng dây buộc vào hành
động nhơ bẩn này như một con vật ngờ nghệch... Hừm, ít nhất tôi cũng
được dốc bầu tâm sự một lần cho thỏa! Hay tôi làm cho ngài chán tai !
— Khi ta được nghe những rủi ro của người khác, thì ta chịu đựng
những tai họa của mình một cách dễ dàng hơn... Vả lại như thế thì đêm tối
cũng qua đi một cách mau chóng.
Xê-rê-đa ngả người ra thành giường, vừa trầm ngâm suy nghĩ vừa hút
thuốc hồi lâu, rồi bắt đầu nói :
— Prô-tô-pô-pốp xuất hiện ở vùng tôi, lúc đó vào khoảng trước chiến
tranh độ mộy năm rưỡi. Nhưng khi đó người ta không gọi hắn bằng cái tên
bây giờ, mà là cha Ky-rin.
— Sao thế, ra hắn là cha cố à ?
— Đại loại như thế. Trong thời gian đó tôi làm ở công trường gỗ. Đời
sống cũng khá và tôi đã định cưới vợ. Người tôi yêu là một người đàn bà
trẻ, nói đúng hơn là một thiếu phụ góa không con. Mọi thứ đều trôi chảy
theo trật tự của nó... Nhưng sau đó nỗi lo sợ bắt đầu gặm nhấm tâm hồn tôi.
Ngài còn trẻ chắc không còn nhớ được cảm giác những năm trước chiến
tranh như thế nào. Không nói gì khác hơn ngoài những tin tức Hít-le tấn
