Chánh-sách của Bonard để thu phục dân tâm tuy có chỗ hay nhưng
cũng có điều bất-lợi : bỏ những vùng hành-chánh rút quân đi, Pháp bỏ lại
đám dân trước đây theo họ đến cất nhà sanh-cơ lập-nghiệp gần bên đồn
Pháp để được che-chở. Nhứt là ở Gò-công, khi quân đội Pháp rút đi, đám
người theo Pháp không còn được sự che-chở phải tìm thế an-toàn. Trong số
lối 600 dân này có 460 người xuống ghe đi lên Sài gòn và ở lại đây gần
thành phố cho tới năm 1863 khi mọi sự đã yên mới trở về quê cũ.
Dịp này, nghĩa-quân của Trương-Công-Định, nhân sự rút đi của quân
Pháp, đã củng-cố lại hàng ngũ, đào hầm đấp lũy xây dựng một đồn binh
kiên-cố. Từ đấy nghĩa-quân đã hoàn-toàn làm chủ tình thế, được dân chúng
ủng-hộ, họ tự-do lui tới các làng, kêu gọi nhân dân hiệp-tác, thu-thuế, tổ-
chức thêm nhiều đội ngũ chờ ngày chống giặc và loan tin quân Pháp sẽ rút
về hết.
Khoảng tháng 5 năm 1862, có tin đồn nhà vua đã băng hà, Nam-triều
với Pháp đã ký hoà-ước, nhà cầm-quyền hai nước phát lời kêu gọi nghĩa-
quân trở về hiệp tác. Mặc dầu phía người Pháp hết sức ve-vãn, phái người
khuyến-dụ Trương-công-Định ra hàng, vị anh-hùng kháng-chiến miền Tây
tiền-giang vẫn cương-quyết một lòng không chấp nhận ngoại bang đô-hộ,
quyết không để cho lợi danh lung lạc. Nhân lúc làm chủ tình-hình ở Gò-
công, ông cố tranh thủ thời-gian lo chỉnh tu lực-lượng để đeo đuổi công
cuộc kháng Pháp. Ông được cụ Đồ-Chiểu ở Bến-tre làm cố vấn đôn-đốc
chỉnh đốn hàng ngũ mộ thêm nghĩa binh, lập đồn cố thủ Gò-công, Trương-
Công cho đặt trọng pháo giữ-gìn các kinh rạch giao-thông từ sông cái vào
nội-địa vùng ông đóng quân. Từ căn-cứ này, ông chỉ huy đánh phá các tàu
binh Pháp thường tới lui dòm ngó.
TRẬN THƯ HÙNG : CUỘC HÀNH-QUÂN LỚN NHẤT CỦA
PHÁP TẠI GÒ-CÔNG (25-2-1863)
