Nhà vua thưa mẹ rằng : « Con không phải vì oan ức hay dám đem lòng
căm tức, mà con khóc vì lúc này mẹ đánh con đòn roi yếu ớt tỏ ra rằng mẹ
đã già yếu, sức lực mõi mòn, con thương mẹ không còn khương kiện như
xưa nên mũi lòng con khóc... »
Nếu chuyện trên là có thật, quả đáng khen hiếu tâm hiếu đạo của nhà
vua, và đáng khen Bà Từ-Dũ, một bà mẹ hiền đức thế nào mới giáo-dục nên
con hiếu thảo như vậy.
Trong lúc chưa lên ngôi Hoàng-Hậu, còn là thứ-phi với cảnh buồn tẻ ở
nội cung, Bà Từ-Dũ chỉ có một niềm vui và an ủi những lần thân nhân bà từ
Gò-công đi ghe bầu ra tận đế kinh thăm viếng. Lẽ tự nhiên mỗi lần ra thăm,
thân nhân bà không quên chở ra kính biếu những thổ sản của tỉnh nhà.
Trong các sản phẩm tiến cung, có món mắm tôm chà là món bà ưa thích
hơn hết, chẳng những riêng bà ưa thích, một hôm nấu cho nhà vua ngự
thiện, bà cho dọn mắm tôm chà Gò-công ăn với bún thịt phay rau sống. Vua
Thiệu-Trị nếm thử một lần khen ngợi là ngon. Bà Từ-Dũ cũng có biếu tặng
các vị đại-thần. Vua quan Triều Huế nếm mùi mắm tôm Gò-công một lần
đều lấy làm thích thú. Và ăn quen bén mùi... Bà Từ-Dũ phải nhắn thân nhân
mỗi kỳ ra thăm đều tiếp vận kha khá mắm tôm để bà biếu tặng. Ở Huế từ
trước cũng có một thứ mắm tôm làm nguyên con, nhưng không được ngon
bằng mắm tôm chà và mắm nem (cũng nguyên con) của Gò-công được nổi
tiếng từ thuở ấy.
Đáng tiếc thay, một sản phẩm có hương-vị ngon lành đặc biệt của đất «
Khổng-tước-nguyên » như mắm tôm được cả nước ưa chuộng lại không
biến thành một công-nghệ lớn lao, số sản xuất dồi dào, đem lợi về cho xứ
sở.
Ở Sài-gòn có dạo người ta đã dùng mắm tôm chà làm xăng-huýt : hai
miếng bánh mì mỏng, trét bơ lạt và mắm tôm cặp lại ; đãi trong những buổi
