Trong làng báo miền Nam hồi ấy, dưới thời Pháp thuộc, sau khi Đông
Pháp thời-báo và Thần-Chung chết vì bị thực-dân đốn phá, báo hằng
ngày Việt-ngữ chỉ vỏn-vẹn có mấy tờ Trung-Lập, Đuốc Nhà-Nam, Công-
Luận, Lục-tỉnh Tân-văn và một tờ tuần báo in thành tập dành riêng cho
phụ-nữ là tờ Phụ-nữ Tân-văn của ông bà Nguyễn-Đức-Nhuận. Xin đừng
lầm lẫn Ông Nguyễn-Đức-Nhuận, chủ báo P.N.T.V. và chủ tiệm hàng tơ lụa
ở đường Catinat (Tự-do bây giờ) với Ông Nguyễn-đức-Nhuận, tự Bút-Trà,
ở Sài-gòn. Tờ Sài-gòn lúc bấy giờ chưa ra đời).
Một điều buồn cười là tờ P.N.T.V. một tờ báo phụ-nữ, đăng hầu hết bài
vở ký bút hiệu nữ-sĩ nọ, nữ-sĩ kia nhưng phần đông là những cây bút đực
rựa như Phan-Khôi, Bùi-Thế-Mỹ, Đào-Trinh-Nhứt, J.B. Đồng, Hoàng Tân-
Dân. Thật sự ở tòa-soạn, ngoài bà chủ nhiệm không viết mà chỉ chuyên giữ
két, chỉ có một nữ-sĩ thứ thật là cô Nguyễn-Thị-Kim, bút hiệu Manh-Manh.
Kể về ngòi viết phụ-nữ, cô Manh-Manh là cây viết khá cừ, chuyên về
phóng-sự, phỏng vấn. Nhưng cô nổi tiếng không phải nhờ tài viết báo, mà
nhờ cô là người đầu tiên đã có can-đảm đưa ra và cổ động phong trào thơ
mới ở miền Nam. Tôi nói can-đảm vì thời ấy thơ cũ theo Đường-luật đang
làm bá chủ khắp non sông, danh nhân cũng như độc giả đã quá quen và
nhiễm âm điệu của Đường thi khiến không ai ngửi được chớ đừng nói là
thưởng thức thứ thơ mới nhập cảng từ Pháp qua, lối thơ mà các nhà Nho
mắng cho là không niêm, không luật, không âm vận, tự do thả cửa muốn
bao nhiêu vế bao nhiều đùi cũng được. Cô gái nhỏ hiền lành mà quá bạo,
dám khiêu khích cả rừng Nho biển thánh, chọc giận các ông đồ. Cô làm thơ
mới, cô đăng thơ mới, cô diễn thuyết ở Hội khuyến-học gần ga Pétrus-Ký
Sài-gòn rồi ra Hà-nội diễn thuyết ở Hội Khai-trí Tiến-đức, binh vực, cổ-
động phong trào thơ mới. Cô Manh-Manh đã làm sôi nổi dư-luận và chọc
giận các nhà văn nô-lệ Đường-thi, không khác nào phong trào « Tiểu-thơ đi
bộ » ở đất Bắc vậy.
