có Fashoda, kẻ ấy sẽ thực hiện được lý tưởng bành trướng cho đế
quốc thực dân liền mạch của mình. Cuộc chạy đua giữa London
và Paris bắt đầu. Cả hai thủ đô đều cử các đội viễn chinh quân sự
đến Fashoda. Người Pháp đến nơi trước tiên. Ngày 16 tháng Bảy
năm 1898, đại tá J.B. Marchand đi bộ vượt qua con đường kinh
hoàng từ Dakar, đã đến Fashoda và cắm cờ Pháp ở đây. Sư đoàn
của Marchand gồm một trăm năm mươi người Senegal quả cảm
và trung thành. Paris sướng phát điên. Người Pháp phổng mũi
tự hào. Nhưng hai tháng sau, người Anh cũng đến được đầy. Chỉ
huy đoàn viễn chinh lord Kitchener ngạc nhiên thấy Fashoda đã
bị chiếm. Không đếm xỉa đến điều đó, ông cũng treo cờ Anh lên.
London sướng phát điên. Người Anh phổng mũi tự hào. Cả hai
nước bấy giờ đều sống trong cơn sốt của niềm ngất ngây dân
tộc. Ban đầu không bên nào chịu nhường. Nhiều điều cho thấy
Thế chiến thứ nhất sẽ xảy ra khi đó, vào năm 1898, để giành
Fashoda. Cuối cùng (nhưng đây là cả một câu chuyện dài), người
Pháp phải lùi bước. Nước Anh chiến thắng. Với các thực dân
Pháp già, câu chuyện Fashoda vẫn luôn là một vết thương nhức
nhối và thậm chí ngày nay, khi nghe tin các Anglophone
muốn tiến đánh nơi nào đó, họ sẽ xông vào tấn công ngay.
Lần này cũng vậy, Paris biết tin các Tutsi nói tiếng Anh từ
lãnh thổ Uganda Anh ngữ đã tràn vào lãnh thổ Pháp ngữ
Rwanda và do đó, chúng đã xâm phạm biên giới Francophonie.
Các đơn vị của Mặt trận Dân tộc Rwanda đã tiến đến gần thủ
đô, chính phủ và phe cánh Habyarimana đã xếp va li, thì các
máy bay chở lính dù Pháp đáp xuống phi trường ở Kigali. Theo
thông tin chính thức thì chỉ có hai đại đội. Nhưng như vậy là đủ.
Quân du kích muốn chiến đấu với chế độ của Habyarimana,
song không muốn liều lĩnh gây chiến với Pháp: họ sẽ không có
cơ hội. Họ ngừng tấn công vào Kigali nhưng vẫn ở lại Rwanda,
đóng chiếm vùng lãnh thổ phía Đông Bắc. Nước Rwanda trên
