Cái hố ở Onitsha
Onitsha! Tôi luôn hằng mong được thấy Onitsha. Có những
cái tên màu nhiệm luôn luôn gợi ra những liên tưởng hấp dẫn
và rực rỡ sắc màu: Timbuktu, Lalibela, Casablanca. Onitsha
cũng nằm trong số đó. Đó là một thị trấn nhỏ ở miền Đông
Nigeria, nơi có khu chợ lớn nhất châu Phi, thậm chí có thể là lớn
nhất thế giới.
Ở châu Phi, các khu chợ ngoài trời và các nơi mà chúng ta gọi
là trung tâm thương mại hay gian chợ khác nhau rất rõ rệt.
Trung tâm thương mại là một kết cấu cố định, có hình dạng
kiến trúc, một công trình xây dựng tương đối có kế hoạch, một
nhóm người bán thường xuyên và lượng khách hàng khá ổn
định. Nó có các điểm quy chiếu cố định: biển hiệu của các hãng
nổi tiếng, biển ghi tên các thương gia lớn, các quảng cáo màu,
những quầy hàng sặc sỡ. Chợ lại là một thế giới hoàn toàn khác.
Đó là sự sống động, ngẫu hứng, ứng biến. Đó là lễ hội dân gian,
là buổi hòa nhạc ngoài trời. Đó trước hết là lãnh địa và vương
quốc của phụ nữ, là một phần cuộc sống của họ. Họ không
ngừng nghĩ về nó dù chỉ trong phút giây. Ngay từ nhà - ở làng
quê hay thị trấn - họ đã luôn nghĩ đến chuyện ra chợ để mua hay
bán gì đó. Hoặc là vừa mua vừa bán. Thường thì chợ xa đến mức
phải đi mất cả ngày, trên đường đi đến chợ rồi trở về, người ta có
thời gian để trò chuyện (vì thường đi thành nhóm), để trao đổi
những câu chuyện phiếm và bình phẩm.
Còn bản thân cái chợ thì sao? Đó là nơi buôn bán, nhưng cũng
là điểm gặp gỡ. Nó là cuộc chạy trốn khỏi cái đơn điệu của cuộc
sống hằng ngày, là khoảnh khắc thư giãn, là sự kiện xã hội. Khi
đi chợ, phụ nữ cẩn thận làm tóc cho nhau rồi mặc những trang
