Sami
và Eskimo, người Evenki và Yakut, danh sách cũng
không dài lắm. Tôi không rõ tổng cộng nó có nhiều hơn năm
trăm triệu người - chưa đến 10% cư dân trái đất - hay không.
Ngược lại, một phần rất lớn sống trong ấm áp, cả đời được sưởi
nắng. Vả lại, con người được sinh ra trong ánh nắng, những dấu
vết cổ xưa nhất của con người được tìm thấy ở các xứ sở ấm áp.
Thiên đường trong Kinh Thánh có khí hậu thế nào? Ở đó ấm áp
vĩnh cửu, nóng nực là đằng khác, đến nỗi Eva và Adam có thể
trần truồng và không cảm thấy lạnh ngay cả trong bóng cây.
Ngay ở cầu thang máy bay ta đã gặp một điều mới mẻ khác:
mùi nhiệt đới. Điều mới mẻ? Nhưng đó chính là mùi hương
ngập tràn trong cửa tiệm nhỏ của ông Kanzman “Hàng hóa từ
thuộc địa và các loại khác” trên phố Pereca ở Pinsk
hạnh, đinh hương, chà là, ca cao. Va ni, lá nguyệt quế; cam và
chuối bán quả, bạch đậu khấu và nghệ bán cân. Còn Drohobych
thì sao? Những cửa hàng quế của Schulz
“những đồ vật sẫm màu và trang trọng được chiếu sáng lờ mờ,
thơm nồng mùi của màu, sơn, nhang, đẫm hương của các xứ sở xa
xôi và những chất liệu quý hiếm”! Tuy vậy, mùi nhiệt đới có khác
một chút. Ta nhanh chóng nhận ra sức nặng của nó, sự nhớp
nháp của nó. Thứ mùi này cho ta biết ngay rằng ta đang ở một
điểm trên trái đất nơi giới thực vật rậm rạp và không mệt mỏi
luôn liên tục hoạt động, sinh sôi, lan tràn và nở hoa, song đồng
thời cũng đang tật bệnh, bị đốn ngã, sâu ruỗng và héo rụi.
Đó là mùi của những tấm thân được sưởi nóng và cá khô, của
thịt ôi và sắn nướng, của hoa tươi và tảo rữa, tóm lại là mùi của
tất cả những thứ đồng thời vừa dễ chịu vừa khó chịu, vừa lôi
cuốn vừa đáng ghét, những thứ cám dỗ hoặc làm người ta ghê
tởm. Thứ mùi này bay đến với chúng ta từ những rừng cọ không
xa, thoát ra từ mặt đất nóng ran, bốc lên trên những rãnh nước
