truyền thống bộ tộc châu Phi cổ xưa của các hội, phái bí mật và
ma a lớn lên. Mỗi người đều bí mật thuộc về một tổ chức nào
đó, đều tin chắc rằng Người Khác cũng vậy. Và tất nhiên, đó là
một tổ chức đối lập, thù nghịch.
Quốc gia anh em song sinh với Rwanda là nước láng giềng
phía Nam - Burundi. Rwanda và Burundi có địa lý giống nhau,
cấu trúc xã hội tương tự và lịch sử chung lâu đời. Số phận hai
nước mới chỉ rẽ ra từ năm 1959: ở Rwanda cách mạng nông dân
Hutu giành thắng lợi, các thủ lĩnh Hutu lên cầm quyền, còn ở
Burundi, các Tutsi vẫn giữ được quyền lực, thậm chí còn củng
cố thêm, xây dựng quân đội và tạo ra một thứ gần với chế độ độc
tài quân sự phong kiến. Nhưng hệ thống các mối quan hệ giữa
hai quốc gia anh em có từ xa xưa vẫn tiếp tục hoạt động. Cuộc
tàn sát Tutsi của các Hutu ở Rwanda đã gây ra cuộc tàn sát Hutu
của các Tutsi ở Burundi để trả thù, và ngược lại.
Vậy là, vào năm 1972, được những người anh em ở Rwanda
khuyến khích, các Hutu ở Burundi thử nổi dậy ở nước mình, ban
đầu giết được vài nghìn Tutsi. Đáp lại, các Tutsi giết hơn một
trăm nghìn Hutu. Không phải bản thân sự kiện thảm sát (vì nó
xảy ra đều đặn ở cả hai nước) mà là tầm vóc kinh hoàng của nó
đã gây chấn động cho người Hutu ở Rwanda, họ quyết định phải
phản ứng. Thêm vào đó, trong thời gian diễn ra cuộc tàn sát này
vài trăm nghìn (đôi khi người ta đưa ra con số một triệu) Hutu ở
Burundi đã lánh nạn ở Rwanda, tạo ra cho đất nước nghèo khổ
liên tục bị nạn đói hoành hành này một vấn đề rất lớn: làm sao
nuôi sống được rừng người tị nạn này.
Lợi dụng tình hình khủng hoảng ấy (bà con chúng ta bị giết ở
Burundi, không có gì để nuôi cả triệu người nhập cư), chỉ huy
quân đội Rwanda, tướng Juvénal Habyarimana, tiến hành đảo
chính vào năm 1973 và tuyên bố mình là tổng thống. Cuộc đảo
