kỹ thuật duy nhất (ngoại trừ vũ khí, tất nhiên) cho cả một vùng
rộng lớn, giờ đây nằm bất động, trở thành phế thải.
Chúng tôi rời khỏi đó bằng con đường đắp cao, đến một
khoảnh đất khô duy nhất. Nước ngập cả hai bên, mùi thối rữa,
muỗi mòng như cuồng như điên. Đầm lầy nối tiếp đầm lầy, lác
đác mấy túp lều trên đầm, phần lớn bỏ hoang, song vài túp lều
có người ngồi hay nằm bên trong. Ở trong nước ư? Đúng vậy, ở
trong nước, chính mắt tôi nhìn thấy. Cuối cùng, người ta tập
hợp được một, hai trăm người. Ai đó bảo họ đứng thành vòng.
Họ đứng lặng câm, bất động. Những người khác đã đi đầu rồi,
một trăm năm mươi nghìn người, họ đi đâu chỉ trong một đêm?
Sang Sudan. Vì sao? Lãnh đạo ra lệnh. Người trong trại là những
người đã bị đói nhiều năm, không còn biết suy nghĩ, mất
phương hướng, mất ý chí. Có ai đó ra lệnh cho họ là còn tốt, còn
biết rằng họ tồn tại, còn muốn gì đó ở họ. Vì sao họ không đi
khỏi trại cùng những người khác? Không thể xác định được. Họ
có muốn gì không? Không, không muốn gì cả. Chừng nào còn
nhận được viện trợ thì họ còn sống. Không có cứu trợ, họ sẽ
chết. Hôm qua họ nhận được viện trợ. Và hôm kia. Như vậy thực
ra cũng không tệ và không có gì phải đòi hỏi.
Một người đàn ông lớn tuổi ra hiệu cho họ giải tán. Tôi hỏi
xem có được phép chụp ảnh không. Tất nhiên là được. Ở đây,
mọi thứ đều được phép.
