đó. Ngày nay, những gì sót lại của chúng chỉ còn là một mảnh
nhỏ, mẩu vụn, một phần của các thành phố mới đã bành trướng
một cách khủng khiếp ngay cả ở các quốc gia nhỏ, thưa dân và
trở thành các đô thị lớn. Quả là trên khắp thế giới, các thành phố
phình ra với tốc độ rất nhanh, bởi người dân hy vọng vào cuộc
sống dễ chịu và nhẹ nhàng hơn ở đó, nhưng trong trường hợp
châu Phi, các nhân tố phụ càng đẩy mạnh thêm quá trình siêu
đô thị hóa này. Nhân tố thứ nhất là nạn hạn hán đổ xuống châu
Phi vào những năm bảy mươi, sau đó là những năm tám mươi.
Đồng ruộng khô cạn, các đàn gia súc bị chết. Hàng triệu người
chết đói. Hàng triệu người khác bắt đầu tìm cứu trợ ở thành
phố. Thành phố cho người ta cơ hội tồn tại lớn hơn, vì cứu trợ
nước ngoài được phân phát ở đó. Vận tải ở châu Phi quá khó
khăn và đắt đỏ nên cứu trợ không thể đến được nông thôn, bởi
vậy người nông thôn phải ra thành phố. Nhưng các bộ tộc một
khi đã từ bỏ đồng ruộng và mất đàn gia súc của mình sẽ không
có khả năng giành lại chúng. Những người ấy từ đây sẽ vĩnh
viễn buộc phải phụ thuộc vào cứu trợ nước ngoài, họ sẽ sống
chừng nào nó không bị gián đoạn.
Thành phố cũng cám dỗ bằng ảo tưởng bình yên và hy vọng
được an toàn. Nhất là ở các nước bị nội chiến và sự khủng bố của
các warlord giày vò. Những người yếu ớt, không có khả năng tự
vệ chạy đến thành phố, mong nó cho mình cơ hội sống sót
nhiều hơn. Tôi nhớ các thị trấn nhỏ ở miền Đông Kenya -
Mandera, Garissa - trong cuộc chiến Somalia. Tối đến, người
Somalia cùng đàn gia súc của mình từ các đồng cỏ tới tụ tập
quanh những thị trấn nghèo ấy. Ban đêm, chúng được một vòng
sáng rực rỡ bao quanh: những người mới đến thắp đèn, đuốc,
nén mỡ. Ở gần thành phố, họ cảm thấy bình tĩnh và vững lòng
hơn. Vòng sáng lụi đi khi bình minh tới. Những người Somalia
