Cái im lặng bao trùm sau những lời vị thầy tu nói - rằng con
đường đến lý tưởng Cơ Đốc bị tội lỗi cản trở, tội lỗi mà họ mang
trong mình và dường như họ luôn luôn gây ra bằng chính sự tồn
tại của mình - có nguyên nhân sâu xa. Nhưng người trong
phòng thuộc bộ lạc Ibo, mà trong tôn giáo truyền thống của
người Ibo, cũng như của phần lớn các cộng đồng châu Phi,
không hề có khái niệm tội lỗi. Điều này liên quan đến cách hiểu
khác nhau về tội lỗi trong thần học Cơ Đốc và trong truyền
thống Phi châu. Ở châu Phi, không tồn tại khái niệm cái xấu siêu
hình, trừu tượng, cái xấu tự thân. Một hành vi trở thành xấu
khi: thứ nhất, nó bị phát hiện; thứ hai, khi cộng đồng hay người
khác coi nó là xấu. Hơn nữa, tiêu chí ở đây, tuy không phải là
hiển nhiên, nhưng thực tế và cụ thể: cái xấu là cái làm hại người
khác. Các ý định xấu (suy nghĩ, khao khát) không tồn tại, bởi vì
cái xấu không phải là cái xấu chừng nào nó chưa vật chất hóa,
chưa mang hình thức chủ động. Chỉ tồn tại những hành động
xấu.
Nếu tôi cầu cho kẻ thù đổ bệnh, nghĩa là tôi không làm điều gì
xấu, không có tội lỗi gì. Chỉ đến khi kẻ thù thực sự ngã bệnh, tôi
mới có thể bị kết tội là có hành động xấu - rằng tôi đã gieo rắc
bệnh tật cho hắn (ở đây người ta tin rằng bệnh tật không có
nguyên nhân sinh học, mà do bị kẻ thù yểm bùa).
Nhưng quan trọng nhất có lẽ là cái xấu chưa bị phát hiện
không phải là cái xấu, thế nó cũng không đánh thức mặc cảm
tội lỗi. Tôi có thể lường gạt mà vẫn thấy lương tâm mình trong
sạch cho đến khi ai đó nhận ra là đang bị tôi lừa dối và chỉ tận
tay day tận trán tôi. Truyền thống Cơ Đốc nội tâm hóa tội lỗi:
tâm hồn ta nhức nhối, lương tâm ta dằn vặt, những âu lo hành
hạ ta. Đó là tình trạng khi ta cảm thấy gánh nặng của tội lỗi,
cảm thấy sự có mặt nhức nhối của nó, tính hiếu sự gây đau đớn
của nó. Nhưng ở các xã hội nơi cá nhân tồn tại không cho chính
