hàng ế thừa nữa thì ông đề nghị cách gì? Cách quay lại với phương thức sản
xuất cổ sơ, hết sức lung tung, vô trật tự và bất hợp lí, hết sức lãng phí và
đắt. Cái phương thức ấy thì nhất định không thể nào sản xuất ra hàng thừa.
Ông Calvin nuốt nước bọt. Mũi nhọn đã đâm trúng đích. Ông lại nuốt
nước bọt một lần nữa rồi ho để dọn giọng.
- Ông nói đúng. Tôi xin chịu. Kể thì vô lí thật. Nhưng tôi cũng cần phải
làm một cái gì chứ. Đó là một việc sống còn đối với giai cấp trung lưu
chúng tôi. Chúng tôi không chịu chết đâu. Thà rằng vô lí, thà rằng trở lại
những phương pháp thô sơ và tốn kém của ông cha, như thế vẫn hơn.
Chúng tôi sẽ kéo nền công nghiệp trở lại tình trạng trước khi có các tơ-rớt.
Chúng tôi sẽ phá máy. Xem ông làm gì chúng tôi nào?
- Nhưng các ông không thể nào phá được máy, – Ernest đáp. – Các ông
không thể bắt ngọn trào tiến hoá chảy ngược lại được. Chống lại các ông có
hai lực lượng lớn, lực lượng nào cũng mạnh hơn giai cấp trung lưu các ông
cả. Bọn đại tư bản các tơ-rớt, nói vắn tắt một câu, họ không để cho các ông
kéo lùi lại đâu. Họ không muốn máy móc bị phá hoại. Và lớn hơn cả, mạnh
hơn cả các tơ-rớt, có lực lượng lao động. Nó không để các ông phá máy
đâu. Quyền chiếm hữu thế giới cùng với quyền chiếm hữu máy móc nằm
giữa các tơ-rớt và lao động. Đó là nơi hai bên dàn thế trận. Không bên nào
muốn phá máy cả. Nhưng cả hai bên cùng muốn chiếm máy. Trong cuộc
chiến đấu đó, không có chỗ cho giai cấp trung lưu. Giai cấp trung lưu là
một người chim chích ở giữa hai anh khổng lồ. Các ông có thấy không,
thưa các ông giai cấp trung lưu đang hấp hối và đáng thương hại, các ông bị
kẹp giữa hai cái thớt cối, và lúc này cái cối đã bắt đầu xay rồi.
“Tôi đã chứng minh một cách toán học cho các ông thấy sự đổ vỡ không
thể tránh được của hệ thống tư bản chủ nghĩa khi tất cả các nước đều có
trong tay một số hàng ế thừa không tiêu thụ và cũng không bán đi được. Hệ
thống tư bản chủ nghĩa sẽ sụp đổ dưới cái cơ cấu khủng khiếp của lợi nhuận
mà chính nó đã dựng lên. Và ngày ấy sẽ không xảy ra một vụ phá máy nào
