do bản thân cái quá trình trút hàng thừa đó, lại đến lượt tài nguyên của các
nước ấy được phát triển. Không bao lâu, họ có hàng thừa và lại đi tìm trút
sang các nước khác. Bây giờ, xin các ông hãy nghe tôi nói. Hành tinh của
chúng ta cũng chỉ to có chừng ấy thôi. Các nước trên thế giới cũng chỉ có
bấy nhiêu thôi. Đến khi tất cả các nước trên thế giới cho đến nước nhỏ nhất
cũng đều có hàng thừa trên tay và đứng chạm trán với tất cả các nước khác
cũng có hàng thừa trên tay như mình, khi ấy thì sẽ xảy ra cái gì?
Anh ngừng lại và chăm chú nhìn những người đang nghe anh nói. Vẻ
lúng túng trên mặt họ trông đến là thú vị. Nhưng trên mặt họ còn có cả vẻ lo
sợ nữa. Từ những ý niệm trừu tượng, Ernest đã vạch ra một viễn cảnh cho
họ thấy. Họ đã thấy, và họ sợ lắm.
- Chúng ta đã bắt đầu bằng ABC, ông Calvin ạ, – Ernest nói hóm hỉnh. –
Bây giờ tôi đã trình bày nốt với ông tất cả bảng chữ cái. Nó rất đơn giản.
Cái hay của nó là ở đấy. Chắc chắn là ông đã có sẵn một câu trả lời. Thế
nào? Lúc tất cả các nước trên thế giới đều có hàng thừa không tiêu thụ, thì
sẽ xảy ra cái gì? Hệ thống tư bản chủ nghĩa của các ông sẽ chạy đi đâu?
Ông Calvin luống cuống lắc đầu. Dĩ nhiên là ông đang cố tìm xem trong
lập luận của Ernest có chỗ nào sai để đập.
- Để tôi cùng với ông ôn lại thật nhanh những vấn đề đã thảo luận, –
Ernest nói. – Chúng ta bắt đầu từ một quá trình công nghiệp riêng biệt, một
nhà máy giày. Chúng ta đã thấy rằng ở đây sự phân chia sản phẩm do hai
bên phối hợp làm ra cũng giống như sự phân chia trong toàn bộ tất cả
những quá trình công nghiệp. Chúng ta đã thấy rằng lao động với số lương
của mình chỉ có thể mua được bấy nhiêu sản phẩm và tư bản không tiêu thụ
hết số sản phẩm còn lại. Chúng ta đã thấy sau khi lao động đã tiêu thụ tất cả
các thứ mua được bằng tiền lương và sau khi tư bản đã tiêu thụ tất cả những
thứ nó cần, vẫn còn lại một số hàng thừa không tiêu thụ. Chúng ta đã đồng
ý với nhau rằng chỗ thừa đó chỉ có thể đem sử dụng ở nước ngoài. Chúng ta
cũng đã đồng ý với nhau rằng kết quả của việc trút hàng thừa sang một
