nhà điên, và Người sẽ không thể làm gì được. Tiền bạc của Người, địa vị
của Người và văn hoá của Người đều không cứu nổi Người. Những quan
điểm của Người đều có hại cho xã hội, và xã hội không thể quan niệm rằng
những quan điểm nguy hại như thế lại có thể phát sinh ra ở một bộ óc lành
mạnh. Ít ra thì, theo tôi, thái độ chung cũng là như vậy.
Nhưng đức Giám mục mặc dầu tâm hồn hiền hoà, trong trắng, Người
không phải là không tinh ý. Người nhìn thấy rõ những nguy hiểm của
Người. Người thấy mình bị mắc trong một tấm lưới nhện và tìm cách trốn
thoát. Bị bè bạn bỏ rơi không giúp đỡ - ba tôi, Ernest và tôi rất sẵn sàng
giúp Người nhưng lại không được nhờ tới - Người đành phải chiến đấu một
mình. Và trong sự cô độc bắt buộc của viện điều dưỡng, Người khỏi. Người
lại khoẻ mạnh như thường. Mắt Người thôi không nhìn thấy những ảo ảnh
nữa; óc Người đã tẩy rửa được các tư tưởng kì khôi cho rằng nhiệm vụ của
xã hội là phải nuôi đàn chiên của Chúa.
Như lời tôi nói, Người đã trở nên lành mạnh, lành mạnh hoàn toàn, báo
chí và những người của Nhà thờ hân hoan chào mừng Người trở lại. Một
lần tôi đến Nhà thờ dưới quyền Người cai quản. Người giảng kinh giống hệt
như Người vẫn hằng giảng ngày xưa, trước khi mắt Người nhìn thấy ảo ảnh.
Tôi thất vọng và thấy chướng cả tai. Như vậy tức là xã hội đã đánh cho
Người đến gục rồi sao? Người có phải là Người không kham nổi những cố
gắng phi thường đó và ngoan ngoãn đầu hàng cái trật tự hiện hành?
Tôi đến thăm Người trong toà nhà lộng lẫy của Người. Người thay đổi
một cách thảm hại. Người gầy hẳn đi và trên mặt có nhiều nét trước kia tôi
chưa bao giờ thấy. Rõ ràng là Người bối rối vì tôi đến. Trong khi nói
chuyện, Người kéo tay áo hoài, ông ra vẻ bứt rứt lắm; mắt Người không để
yên mà nhìn ngang nhìn ngửa, nhìn đủ mọi phía để tránh gặp mặt tôi. Tâm
trí Người như đang bận nghĩ một việc gì; trong câu chuyện của Người, có
những chỗ ngắt quãng kì lạ, những chỗ thay đổi chủ đề đột ngột và Người
nói đầu Ngô mình Sở không đâu vào đâu cả. Có thể nào đây lại là con
