Tôi thấy mình hèn quá, tôi đâm ăn năn. Đối với tôi, Ernest như một
người cha rửa tội và tôi cảm thấy êm ái trong lòng. Lúc ấy và về sau này
cũng thế, sức mạnh của anh đã quyến rũ tôi. Một sức mạnh chói ngời, nó
hứa hẹn bình yên và che chở.
- Cô có mặc áo bằng bao tải cũng thế thôi, – anh nghiêm nghị nói. – Cô
cũng biết là có những nhà máy dệt đay chứ gì. Ở đó cũng xảy ra những
chuyện như thế. Đâu đâu cũng thế cả. Nền văn minh của chúng ta mà bao
kẻ khoe mẽ, nền văn minh đó xây trong máu, thấm toàn những máu. Cả cô,
cả tôi, tất cả mọi người chúng ta, chẳng ai thoát không bị vấy máu. Thế cô
đã nói chuyện với những ai?
Tôi bèn kể tất cả cho anh nghe.
- Trong bọn họ, chẳng có ai được tự do hành động, – anh bảo. – Tất cả
đều bị xích vào một cái bộ máy công nghiệp tàn bạo. Điều thảm thương bi
đát nhất là tất cả đều bị cột vào đó bởi những sợi dây tình cảm. Con cái họ,
những cái mầm non mà bản năng họ là phải bảo vệ, và cái bản năng ấy còn
mạnh hơn bất cứ một thứ đạo đức nào họ có trong người. Cha tôi ấy ư? Cha
tôi đã từng nói dối, ăn cắp, làm đủ mọi chuyện xấu xa để kiếm lấy miếng ăn
cho anh chị em chúng tôi. Cha tôi đã từng là một tên nô lệ của bộ máy công
nghiệp và bộ máy đó đã nghiền nát đời cha tôi, vắt sức cha tôi cho đến chết.
- Nhưng còn anh, – tôi ngắt lời, – anh là một người tự do.
- Không hoàn toàn đâu, – anh đáp. – Tôi không bị những sợi dây tình
cảm trói buộc đấy thôi. Thật may là tôi không có con, mặc dầu tôi rất yêu
trẻ con. Giá tôi có lấy vợ tôi cũng không dám có con.
- Nhất định cái thuyết ấy là một tà thuyết, – tôi kêu lên.
- Tôi biết vậy, – anh buồn rầu nói. – Hoàn cảnh như thế, biết làm thế
nào! Tôi là một người cách mạng. Làm cách mạng nguy hiểm lắm.
