mông, gồm nhiều bộ lạc cùng một ngôn ngữ, lịch sử, tôn giáo, nhưng ở rải
rác khắp nơi, chia rẽ nhau, cướp bóc lẫn nhau nên công việc đầu tiên của
ông là phải dùng sức mạnh bắt những bộ lạc đó phải phục tùng mình rồi
xâm chiếm những tiểu quốc ở chung quanh, lập thành một quốc gia cường
thịnh, có thể làm các quốc gia Âu, Mỹ phải kính nể, và muốn cho những
tiểu quốc đó đoàn kết với nhau, ông chủ trương giữ tinh thần cổ truyền,
không cho phong tục, tôn giáo chịu ảnh hưởng của phương Tây. Ông là một
tín đồ thành kính của đạo Hồi; còn Mustapha Kémal là một nhà cách mạng
có tân học, mê những học thuyết của Rousseau, Montesquieu. Nhưng cả hai
đều thành công rực rỡ, và nhờ hai ông mà dân tộc Thổ và dân tộc Ả Rập
mở mặt được với thế giới.
*
* *
BÁN ĐẢO Ả RẬP QUA CÁC THỜI ĐẠI
Muốn hiểu sự nghiệp của Ibn Séoud, chúng ta cần biết qua về địa thế, dân
tộc và lịch sử Ả Rập.
Xứ Ả Rập là một bán đảo rộng 2,2 triệu cây số vuông, ba phía là biển, ở
giữa là một cao nguyên mênh mông trên cát dưới đá, cháy khô dưới ánh
nắng chang chang, đi hàng chục hàng trăm cây số mới gặp một giếng nước,
chung quanh có ít cây chà là và vài cái lều của bọn người du mục. Chỉ ở bờ
biển mới thấy ruộng rẫy. Hai miền phì nhiêu nhất là miền Yemen ở phía
Nam trên cái mỏm, một bên là Hồng Hải (Mer Rouge), một bên là vịnh
Aden, và miền Syrie ở phía Bắc, trên bờ Địa Trung Hải. Dân cư miền
Yemen rất đông đúc và tăng lên rất mau, mà diện tích trồng trọt được thì có
hạn, kỹ nghệ cùng thương mãi tới dầu thế kỷ XX vẫn còn thấp kém nên
