GƯƠNG CHIẾN ĐẤU - Trang 175

dù”. Mà phải thay đổi thường thường các cô em thì mới đáng mặt hào hoa.
Trong giới thượng lưu, ông nào cũng chỉ có một bà thôi, còn bạn gái thì
càng nhiều càng sang; mà một số đông các bà “mệnh phụ” tuy vẫn đi nhà
thờ, vẫn chiều chồng, nuôi con, mà vẫn công nhiên tiếp riêng trong phòng
của mình một chàng “cavalier servant”. Tiếng này tôi không biết dịch ra
sao, ở phương Đông chúng ta tuyệt không có hạng hiệp sĩ phong nhã mà
nhiệm vụ là hầu hạ phái đẹp đó: họ quì dưới chân các bà, ngâm thơ, tán
tỉnh, ca tụng sắc đẹp của các bà, đưa các bà đi coi hát, nghe nhạc, đi dạo
mát, đôi khi đi săn bắn, thỉnh thoảng tặng các bà một hột xoàn hoặc một bài
thơ, và mới xa các bà độ 12 giờ đồng hồ là họ viết ngay những bức thư tình
nồng nàn, thơm phức để tỏ nỗi nhớ thương, khao khát. Các ông chồng đều
cho cái tục đó tự nhiên vì ông nào cũng làm cavalier servant cho một bà,
cho nên họ không ghen – theo họ ghen là nhục – mà nếu có kẻ nào thấy
cavalier servant của vợ mình tận tình quá, mà nén lòng không nỗi thì chỉ có
cách thách kẻ đó đấu gươm, hoặc xin ly thân với vợ.

Đó là phong tục bên Anh thời Byron là như vậy, tôi phải nhấn mạnh điểm
đó để độc giả khỏi bất công với Byron. Tôi nói phong tục bên Anh, là
phong tục trong giới thượng lưu thôi – tất nhiên – vì hạng dân quê nghèo
đói, làm quần quật quanh năm không đủ nuôi gia đình thì có bao giờ dám
nghĩ tới sự hưởng lạc một cách quí phái như vậy.

*
* *

Byron thuộc về một dòng quí phái rất cổ ở Newstead. Tổ tiên theo nghề võ,
có đời dự cuộc viễn chinh của Thập tự quân. Ông nội làm chức Thuỷ sư Đô
đốc; thân phụ, John Byron, học võ bị tại một trường bên Pháp, hồi còn nhỏ,
đã qua chiến đấu bên Mỹ, rồi hai chục tuổi trở về Luân Đôn, cưới một thiếu
phụ đã ly dị chồng, đẹp và giàu (lợi tức bốn ngàn Anh bảng mỗi năm), tức
bà Nam tước Conyers. Bà Conyers sanh được một con gái là Augusta
Byron rồi mất năm 1784.