GƯƠNG HY SINH - Trang 29

Đúng vậy, ông đã hy sinh danh vọng của ông, vì nhiều kẻ dựa vào sự
chết của em nhỏ đó để chỉ trích phương phátp trị bệnh chó dại cắn của ông,
thậm chí có kẻ buộc tội ông là gây bệnh chó dại cho người lành mạnh nữa.

Trong khi ông đương bị công kích thì viện Pasteur được thành lập
(1888). Ông chua xót nói: “Tôi buồn bã bước vô viện như một kẻ chiến
bại.”
Trong bài diễn văn khai mạc, ông khuyên các người cộng sự với ông :
“Hỡi các bạn thân, trong khi tìm tòi, xin các bạn giữ lấy lòng hăng hái
lúc đầu, nhưng phải luôn luôn nghiêm ngặt kiểm soát tư tưởng của mình.
Xin các bạn đừng tuyên bố một điều gì mà không thể chứng thực một cách
giản dị và quyết định. Xin các bạn tôn sùng tinh thần phê bình. Tinh thần
đó, một mình nó, không gợi được ý mà cũng không kích thích những việc
lớn lao đâu. Nhưng thiếu nó thì không có kết quả. Ý kiển của nó bao giờ
cũng phải được tôn trọng. Điều tôi xin các bạn đó, và yêu cầu các bạn
truyền lại cho môn đệ, là điều khó khăn nhất đối với nhà phát minh.”

Ông đã tóm tắt trong đoạn đó điều kiện căn bản của tinh thần khoa học.
Tháng chạp năm 1892, ngày lễ thất tuần của ông, ông được cái vinh dự
lớn lao là nhiều đại diện ở khắp thế giới lại trường đại học Sorbonne ở
Paris để mừng ông, ông nói với họ :
“… tôi quyết tin rằng khoa học và thái bình sẽ thắng ngu muội và chiến
tranh, rằng các dân tộc sẽ hòa hợp với nhau, không phải để tàn phá mà để
xây dựng, và tương lai thuộc về những người nào giúp cho nhân loại đau
khổ được nhiều việc nhất.
Các bạn trẻ, các bạn trẻ, xin các bạn cứ tin ở những phương pháp chắc
chắn, mạnh mẽ đó mà chúng ta chỉ mới biết được những bí quyết sơ đẳng.
Và xin hết thảy các bạn mặc dầu làm gì, đừng bao giờ thất vọng vì những
buồn thảm có lúc xảy tới cho một quốc gia. Các bạn cứ vui sống trong sự
bình tĩnh của phòng thí nghiệm và các thư viện. Trước hết, xin các bạn tự
hỏi “Tôi đã làm gì để học hỏi?” rồi một khi đã tiến rồi, thì tự hỏi “Tôi đã