người ăn mày tên Trần Lập Thành mà có người điểm chỉ cho y biết là em
ruột Trần Cao Vân y bèn vỗ bàn cười sung sướng : « Trần Cao Vân ! Một
thằng « giặc » đã giúp Duy Tân phản Đại Pháp. nếu thằng Vân thành công
thì em nó làm đến chức Thượng thơ bộ binh giết không còn một người Pha-
lăng-sa nào nữa ».
Đạc kêu chúa ngục đến, bắt phải lấy dùi đâm lủng hai bàn chân của
Trần Lập Thành, xâu dây kẽm mà cột vào giường trong xà lim ; còn hai tay
vẫn phải còng như các tù khác.
Sau cơn đau đớn sống đi chết lại mấy lần khi Trần Lập Thành chịu
xong nhục hình ấy rồi, Đạc vào xà lim nhìn nạn nhân một cách khoan khái.
Bao nhiêu tàn ác của công sứ Đạc và giám binh Bẹt-giê (mà trên đây
mới kể ra có hai vụ điển hình), đã làm cho nhân dân phẫn uất lòng căm thù
sôi lên sùng sục.
Dưới quyền giám binh có mấy hạ sĩ người Việt được y tin cẩn vì khéo
chiều chuộng, mua chuộc lòng y bấy lâu nay : Trịnh văn Cấn đóng lon đội,
và thường được anh em gọi là Đội Cấn, cùng với Đội Giá, Đội Ban, Cai
Nhân,v.v… Dưới chế độ thực dân trong binh ngũ người Việt lên đến chức
đội đã là cao lắm rồi. Rất hiếm người làm đến ông Quản hay ông Ách
(Adju-dant) nhứt là ở tỉnh nhỏ.
Bẹt giê có ngờ đâu Đội Cấn, Đội Giá, Đội Ban là ba nhà ái quốc V.N.
gia nhập quân đội để có ngày phất cờ khởi nghĩa.
Tháng Tám 1917, giờ khởi nghĩa đã đổ, vào hôm cuối tháng. Đáng lẽ
các nhà cách mạng còn chờ tổ chức chân đáo cho tới miền xuôi nữa (đồng
bằng Bắc Việt) nhưng vì có kẻ làm phản, tố cáo cho Pháp biết âm mưu nên
Đội Cấn phải hành động gấp.
Ba thầy đội đánh úp ba địa điểm rồi kéo cờ Việt Nam Quang Phục làm
cờ khởi nghĩa.(Lúc này chưa nghĩ ra quốc kỳ phải tạm dùng cờ của cụ Phan
Bội Châu dựng lên ở hải ngoại…)
