Bossuet vốn là thầy của Fénelon, làm thái sư cho cả ba Công-tước nầy. Mà
thường người ta hay nói đến Công-tước Bourgogne nhiều hơn, vì ông quan
trọng trong chính trị thời bấy giờ hơn hai ông em. Vả lại trong việc thụ giáo
ông dính líu với Fénelon hơn hẳn hai bào đệ.
b) Hoàng-tử Bourgogne sinh tại điện Versailles năm 1682 và qua đời
cũng tại đó năm 1711. Ông là con trưởng nam của Hoàng-tử cả. Sư
phó(Gouverneur) của ông là Công-tước Beauvilliers. Sư phó là một chức
quan đặc trách dạy dỗ, bảo hộ con vua. Còn thái sư của ông là Fénelon. Ông
lập gia đình với bà Marie Adélaïde, sinh hai con trai: Công-tước Bretagne
và Công-tước Anjou tức là vua Louis XV. Công-tước Bourgogne ly trần sau
bà vợ vài ngày do một chứng bịnh truyền nhiễm.
2.- Tâm tính:
Fénelon khi dạy Công-tước Bourgogne, viết cuốn Télémaque làm sách
giáo khoa trong đó mô tả ông qua nhân vật Mélante, đọc thấy tính tình ông
khủng khiếp quá. Bạn biết danh từ Mélante kết thành bởi tiếng Hi-Lạp có
nghĩa là Hắc-Hoa ngụ y diễn tả tâm tính tối đen của Hoàng-tử. Dưới đây là
mấy nét tả chân của Fénelon về học trò của ông. Ông bắt trò dịch ra La-
văn(cũng theo kiểu Bossuet) vào mấy lúc trò vui. Lối mô tả nầy bạn cũng
thấy trong cuốn Les Caractères của La Bruyère nghĩa là đưa ra câu hỏi rồi
dồn dập trả lời. Fénelon đại khái tả: "Cái gì xảy ra cho Mélante(tức Hoàng-
tử)? Chàng ngủ dậy. Đôi giầy vải nhăn một chút cũng làm chàng bất mãn.
Cả ngày nổi giông tố. Ai cũng phải khổ vì chàng. Chàng làm tình làm tội.
Chàng khóc y như con nít. Chàng tru rống như sư tử... Cái gì giúp chàng
giải trí, chàng chê chán hết. Chàng tìm cách nói ngược kẻ khác, than thở,
khích bác ai nấy. Chàng bực dọc sao thiên hạ không nổi giận. Lắm lúc
chàng đấm đá trên không giống hệt một con bò rừng, sừng bén ngót nổi
khùng đá gió. Rồi khi thấy không có lý gì tấn công kẻ khác thì chàng quay
lại tấn công mình. Chàng tự phiền trách, tự thấy mình không cái gì tốt hết.
Chàng thất vọng. Chàng muốn cô độc mà lại một mình chịu không nổi.
